FIFA wil zwangere voetbalsters beter beschermen, maar hoe regel je dat goed?

Een duidelijker statement kon FIFA-baas Gianni Infantino niet geven: zwangere voetbalsters moeten beter beschermd worden. Ofwel, de doorbetaling van het salaris, medische begeleiding en verlof moeten goed geregeld zijn. Ongeacht in welk land of bij welke club je speelt. Het was een bericht dat in alle grote voetballanden de sportpagina's haalde.

"We moeten zorgen voor meer stabiliteit in de carrière van voetbalsters", aldus Infantino. "Als we vrouwenvoetbal serieus willen professionaliseren, en dat doen we, dan moeten we dit soort dingen goed regelen."

Ook Daphne Koster kreeg de boodschap mee. De manager vrouwenvoetbal van Ajax was in Nederland de eerste speelster die tijdens haar carrière bewust zwanger werd en ook weer terugkeerde op het veld.

"Ik kan dit soort initiatieven vanuit de FIFA alleen maar toejuichen", aldus Koster. "Nu bepaalt de FIFA toch een bepaalde maat of norm. Anders zullen het altijd incidenten zijn hoe clubs dit oplossen. Er zullen clubs zijn die nu al veel verder zijn, er zullen clubs zijn die ervan schrikken. Maar het is een begin."

Vrouwen Eredivisie

Hoe regel je dat dan? In Nederland is het bij wet geregeld dat iedereen met een arbeidscontract recht heeft op verlof. Maar wat betekent dat voor bijvoorbeeld de Vrouwen Eredivisie? In de Nederlandse competitie zijn de verschillen in financiële middelen en faciliteiten soms levensgroot. Bovendien spelen er voornamelijk jonge speelsters, vaak voor kleine kortlopende contracten.

De laatste drie seizoenen kreeg bijna de helft van de clubs met een zwangere speelster te maken. De bekendste: Desiree van Lunteren. De voormalig Oranje-international speelt bij Ajax en staat op het punt van bevallen.

PEC-speelster Babiche Roof stopte in 2019 met spelen vanwege een zwangerschap. Het moederschap was in haar ogen niet te combineren. Priscilla Mesker van ADO beviel vorig jaar van een dochter (Mila) en maakte dit seizoen wel haar comeback.

"De trainer, Sjaak Polak, maakt af en toe wel een grapje: 'Je kan haar ook meenemen hoor, dan zetten we haar in de dug-out'", vertelt Mesker. "Maar wacht maar tot ik haar echt een keer meeneem, dan vindt hij het vast niet zo leuk, haha."

Rustig beginnen

Toch moest ze wel even denken hoe ze haar carrière moest combineren met een baan en het moederschap: "Ik begon bij de trainer. Ik voelde me helemaal niet lekker en de eerste echo moest nog komen. Dat was echt een zenuwachtig moment, Sjaak was net nieuw en het is een man. Maar hij pakte het heel goed op. Ik had het gevoel dat ik het team in de steek liet, maar ik wilde het graag."

Niet alles liep even soepel. "Tijdens de zwangerschap kreeg ik doorbetaald, heel netjes. En ook de auto en tankpas mocht ik houden. Na de zwangerschap werd ik pas uitbetaald als ik weer fit zou zijn. Dat is wel pittig."

En ook op het veld liep ze soms tegen dingen aan. "Na mijn zwangerschap ben ik met de fysio aan de slag gegaan. Maar dat was wel lastig, omdat zij ook niet de juiste achtergrond hebben. Ik had het gevoel dat ik elke keer werd tegengewerkt, dat ik voor mijn gevoel verder was, lichamelijk ook. Dat ik groen licht kreeg van andere mensen, maar dat de fysio het toch tegenhield omdat die bang was dat er wat mis zou gaan."

Ajax geldt in de eredivisie voor vrouwen als voorbeeldclub, waar veel randzaken goed geregeld zijn. Bij de Amsterdammers werden, onder leiding van Daphne Koster, als eerste club in Nederland afspraken vastgelegd in een CAO. Ook probeert de club de zwangere Desiree van Lunteren zo goed als mogelijk te begeleiden.

Koster: "Dat betekent heel veel afstemming in wat ze gaat doen, en de nodige medische zorg. Dat ze bij een sportarts te rade kan gaan, en een fysiotherapeute die haar een programma aan kan bieden."

"Als ze na de zwangerschap weer terugkomt, bespreken we welke stappen onder medische begeleiding genomen moeten worden. Op dit moment krijgt ze gewoon haar loon betaald zoals ze dat ervoor ook kreeg. Ik vind dat heel logisch. Als je met een vrouwelijk sportteam te maken hebt, weet je dat er iemand zwanger kan worden."

Internationaal gezien is Alex Morgan een van de bekendste voetbalsters die in verwachting raakte tijdens haar carrière.

Bij kleinere clubs is het zeker geen kwestie van niet willen, maar oplossen zoals bij Ajax, kunnen ze het niet. Manager vrouwenvoetbal van Excelsior, Niels Redert, legt uit.

"We zullen helpen waar nodig, maar wij hebben geen geregistreerde contracten, en betalen ook niet. Wat dat betreft zit er een enorm groot verschil tussen de top-2 (Ajax, PSV, red.) en wellicht Twente en de onderste regionen."

Heerenveen is een club in ontwikkeling, waar elk jaar stappen gezet worden in de professionalisering en in contractduur van speelsters. "Het is logisch dat het geregeld moet worden, maar het moet wel kunnen", aldus voorzitter Jessica Roosenburg.

Verlof

Als ze op dit moment met een zwangere speelster geconfronteerd zou worden, hoe zou ze dan reageren? "Eerst heel blij, maar dan met 'shit, hoe lossen we dit op?' Alle speelsters hebben bij ons een contract, onze speelsters hebben dus recht op de wettelijke regeling van 14 tot 16 weken verlof. Maar hoe we dat ervoor of erna doen, weet ik niet. De financiële middelen zijn er gewoon nog niet."

Ze vervolgt: "Je hebt als voetbalster namelijk meer verlof nodig dan die 14 tot 16 weken. Ik neem niet aan dat een speelster tot tien weken voor de bevalling nog wedstrijden speelt. Die is er gewoon veel langer uit. Wij hebben als club een dunne selectie, dus dat is bijna niet op te vangen. En we werken veel met jaarcontracten. Op dit moment hebben we een pittige blessure bij een van de spitsen, die is er ook 9 tot 12 maanden uit, daarvoor geldt eigenlijk hetzelfde."

Dat onderkent Daphne Koster. "Met zware blessures gaat een grotere club ook anders om dan een kleinere, maar in beginsel heb je de plicht om die speler weer terug te krijgen. Dat is heel normaal, net als in het bedrijfsleven. Als je bij een groot bedrijf werkt en je moet kolven heb je een aparte kamer, met een lekkere bank, en staat er misschien ook nog een koelkast waar je je flesje meteen in kan zetten. Als je bij een kleinere organisatie werkt, staat er misschien dat klapstoeltje, maar je moet er wel voor zorgen dat dat klapstoeltje er staat."

De KNVB richt zich daarom op de lange termijn als het gaat om een structurele oplossing. Manager vrouwenvoetbal Kirsten van de Ven: "Vrouwenvoetbal zit in de fase van ontwikkeling. Het probleem zit 'm niet rond zwangerschappen; je ziet dat mensen stoppen voordat ze überhaupt aan kinderen denken. Zwangere speelsters zijn eigenlijk bijna op een hand te tellen. Maar meiden die stoppen omdat er überhaupt geen salaris betaald wordt, dat aantal is veel groter. Dus als we het vrouwenvoetbal echt vooruit willen helpen, slaan we een grotere slag als we deze stap maken."

Bij Excelsior vrezen ze voor het voortbestaan van de club en van de competitie, als contracten verplicht worden gesteld. Redert: "Voor een aantal clubs is dit totaal niet realistisch en haalbaar. Als we het over dit soort dingen hebben, hoe om te gaan met zwangerschap, of overgaan op geregistreerde contracten. Als dat opgelegd wordt door de KNVB of FIFA of door wie dan ook, dan weet ik dat in een competitie die nu uit acht clubs bestaat, dat zeker vier, vijf dat niet kunnen halen, financieel gezien dan."

Verantwoording

Hij vervolgt: "De clubs zullen hun verantwoording moeten pakken, maar de sport hangt niet voor niets bij de KNVB grotendeels onder amateurvoetbal. Als je dat niet onder betaald voetbal hangt, moet je dit soort elementen niet implementeren."

Toch ziet Mesker wel degelijk zin in regelgeving. "Ik heb een droom, ik wil mijn laatste wedstrijd met Mila het veld opkomen om zo mijn carrière af te sluiten. Ik vind het heel belangrijk dat dit beter geregeld wordt. Er staat in een contract als je geblesseerd bent, gebeurt er dit en dit. Waarom zou je 'zwangerschap' er niet in zetten?"