Ivo Landman
redacteur Online
Ivo Landman
redacteur Online
Een vliegverbod vanuit het VK naar Nederland en rigoureuze lockdown-maatregelen in Zuidoost-Engeland, allemaal het gevolg van een nieuwe gemuteerde variant van het coronavirus, die zich makkelijker lijkt te verspreiden. Op veel vragen is het antwoord nog onduidelijk, dit is wat we nu weten:
Verspreidt het virus zich echt sneller?
Uit Brits onderzoek blijkt dat je van het gemuteerde virus niet zieker wordt, maar dat de nieuwe variant wel sneller oprukt. Volgens premier Johnson zelfs 70 procent sneller.
Viroloog Marion Koopmans wijst erop dat de snelle verspreiding in Engeland ook andere oorzaken kan hebben. Het kan zijn dat de variant inderdaad besmettelijker is, maar het kan ook zijn dat er een super-spreading event is geweest waardoor net deze variant zich sneller is gaan verspreiden. "Ik hoorde dat het in Oxford Street in Londen vorige week zwart zag van de mensen." Oxford Street is een bekende winkelstraat in de Britse hoofdstad.
Uit de eerste resultaten van Brits onderzoek blijkt dat de nieuwe variant eigenschappen heeft waardoor het virus zich makkelijker aan cellen bindt en ze mogelijk ook makkelijker binnendringt. Maar om erachter te komen hoe snel is veel meer onderzoek nodig, naar het virus zelf in laboratoria en naar de testresultaten van coronapatiënten.
Hoe zit het in Nederland?
In Nederland is begin december één geval van de nieuwe variant vastgesteld, maar dat wil niet zeggen dat die zich hier nog niet verspreidt, want van alle coronatesten die worden afgenomen wordt maar bij een handjevol gekeken om welke variant het gaat. Om meer inzicht te krijgen in de verspreiding moeten er meer zogenaamde virus-karakteriseringen worden uitgevoerd.
En in andere landen?
De Belgische viroloog Marc Van Ranst verklaarde aan VRT NWS dat de nieuwe variant van het virus ook in België is opgedoken. "Op zo'n 1.600 gevallen zijn we de variant vier keer tegengekomen", aldus Van Ranst. Ook België heeft alle vluchten uit Groot Brittannië opgeschort. Voor zover nu bekend is de gemuteerde variant nog niet in een ander landen opgedoken.
Ook in Italië is het virus opgedoken, werd vanavond duidelijk. De patiënt kwam net terug van een paar dagen in het VK, laat het ministerie weten.
Zijn de vaccins nog effectief tegen de nieuwe variant?
Ja, vooralsnog wel, verwacht Koopmans. "Je hebt het nu over een mutatie op een plek waarvan we weten dat die een belangrijk doelwit is voor beschermende antilichamen. Maar dat wil nog niet zeggen dat de vaccins niet meer werken. Een vaccinatie bevat een hele waaier aan antistoffen, en ook nog afweercellen, dus het is niet zo dat met één mutatie al die afweer tenietgedaan wordt."
Op langere termijn kan het zijn dat vaccins iets aangepast moeten worden, net zoals dat gebeurt voor griepvaccins, waarvoor de vaccinsamenstelling twee keer per jaar wordt bekeken door de WHO.
Komen dit soort mutaties vaker voor?
Koopmans benadrukt dat dit bepaald niet de eerste mutatie is. Het virus verandert voortdurend. Een mutatie is eigenlijk een kopieerfout. "Als zo'n virus je lichaam binnenkomt, gaat het cellen in en zichzelf kopiëren. Je wordt een soort virusfabriek. Er gaat één virus naar binnen, er komen er duizend uit. Dat kopiëren dat gebeurt een beetje slordig, daar worden fouten bij gemaakt en dat zijn mutaties."
NOS op 3 legt in deze video uit dat het onvermijdelijk is dat virussen muteren. Op het moment dat de video werd gepubliceerd half november waren er wereldwijd al 3300 variaties geregistreerd:
Af en toe is er een mutatie die ervoor zorgt dat er echt iets verandert aan de effectiviteit van het virus. Zo'n verandering was er bijvoorbeeld ook in februari, toen de D614G-mutatie ontstond die nu dominant is in West-Europa. Ook dat was een virusmutatie die ertoe leidde dat het virus zich wat makkelijker kon verspreiden.
Hoogleraar moleculaire virologie Eric Snijder wijst erop dat de gemuteerde variant niet opeens een heel ander virus is. "Je kunt het vergelijken met een kerstboom waarin je een paar ballen verhangt. Dan is het nog steeds een kerstboom. Alleen al het spike-eiwit van zo'n virus heeft 1273 aminozuren, en aan 1265 daarvan is niks veranderd. Dit virus is nog steeds voor 98,8 procent hetzelfde als dat van een jaar geleden in Wuhan."
De Zuid-Afrikaanse minister van gezondheid maakte vrijdag al bekend dat ook daar een nieuwe mutatie is aangetroffen. Ze hebben die mutatie 501.V2 genoemd. Volgens hem zou dit de oorzaak zijn van de tweede golf aan besmettingen in het land. Zuid-Afrika-correspondent Bram Vermeulen ziet dat mensen daar steeds meer ongerust worden. Binnen twee weken is het aantal besmettingen per dag verdubbeld naar meer dan 10.000 besmettingen per dag. "Dat is gek, want we zitten bijna in de heetste maand van het jaar."
Zijn er nu extra maatregelen nodig?
Het vliegverbod vanuit Engeland dat nu is ingesteld is vooral uit voorzorg genomen, zegt het RIVM. "Op het moment dat ze in het buitenland zeggen: er is hier iets aan de hand, dan neem je voor de zekerheid deze maatregel omdat je wil voorkomen dat het hierheen komt", zegt een woordvoerder.
De nieuwe coronavariant is al in september in Engeland vastgesteld. "Klaarblijkelijk is er nu iets gebeurd waardoor ze tot extra maatregelen hebben besloten."
Er is nu vooral meer onderzoek nodig om vast te stellen of de nieuwe variant echt nieuwe risico's met zich meebrengt, zeggen virologen. "We weten nu nog niet goed wat de nieuwe variant precies doet", zegt Koopmans. "In de tussentijd is de boodschap: houd je aan de maatregelen."
