Van minder ritten per uur tot geschrapte zaterdagbus, 'dienstregeling gaat pijn doen'

• Niels de Jager

Vandaag gaan de eerste dienstregelingen voor 2021 in en door corona rijden er tot 10 procent minder bussen, treinen, trams en metro's vergeleken met afgelopen jaar. De verschillen per regio zijn groot. "We kunnen zeker niet garanderen dat het nergens pijn gaat doen", zegt voorzitter Pedro Peters van OV-NL, de brancheorganisatie van vervoersbedrijven.

Zo worden sommige buslijnen geschrapt of ingekort, zoals bijvoorbeeld in Roosendaal. Lijn 103 rijdt straks op zaterdag niet meer door de wijk Westrand, waardoor bewoners honderden meters tot ruim een kilometer moeten lopen naar de halte. "Vooral ouderen worden hierdoor getroffen", zegt Arwen van Gastel van de lokale partij VLP. "Zij zijn vaak afhankelijk van het openbaar vervoer, bijvoorbeeld om naar de markt te gaan."

De 81-jarige Roosendaler Bartho Maduro pakt regelmatig op zaterdag bus 103, vooral om naar het station te gaan. "Het wordt nu een wandeling van 10 minuten. Dat is voor mij net te doen, maar ik heb dan wel mijn wandelstok nodig. En voor sommige andere bewoners is het misschien te ver":

Vandaag stappen de eerste vervoersbedrijven dus over op de versoberde dienstregelingen en op 3 januari volgt de rest. De ingreep komt doordat treinen en bussen door corona dit jaar ongekend leeg zijn. In het voorjaar stapte maar 10 tot 15 procent van het normale aantal passagiers in. Daarna herstelde dat naar 60 procent en nu is de bezetting weer gedaald naar 30 tot 40 procent.

De landelijke overheid gaf de vervoerders ruim 1,5 miljard euro om met die halflege bussen en treinen grotendeels volgens de dienstregeling te blijven rijden. Maar ook de vervoerders moeten flink bijleggen, zegt Peters. "Gezamenlijk verliezen ze dit jaar 400 tot 500 miljoen euro."

Volgens de vervoersbedrijven kon dat zo niet doorgaan en daarom mogen ze in de nieuwe dienstregeling zoveel ritten schrappen tot ze geen verlies meer lijden. Peters: "Het varieert per vervoerder en regio, maar het komt neer op een reductie tot ongeveer 10 procent."

Minder ritten per uur

Over welke ritten uit de dienstregeling kunnen en welke lijnen gespaard worden, is de afgelopen weken en maanden druk onderhandeld tussen vervoersbedrijven en de provincies. "Dat waren soms pittige discussies", zegt de Zuid-Hollandse gedeputeerde Floor Vermeulen. "De vervoerder zei bijvoorbeeld dat het liefst alle streekbussen in de Alblasserwaard te schrappen, want die zijn het minst rendabel. Daar heb ik samen met de gemeenten echt op de rem moeten trappen om zoveel mogelijk bussen toch te behouden."

Vooraf waren er al landelijk richtlijnen gemaakt voor dit soort keuzes, zegt Vermeulen, die namens de provincies aan tafel zat. "De afspraak met de staatssecretaris is dat we liever in druk bereden lijnen snijden, waardoor die bijvoorbeeld teruggaan van zes naar vier bussen per uur. In dorpen waar nu maar een keer per uur een bus komt, proberen we die juist te behouden."

In Roosendaal was de VLP-fractie al niet tevreden met het openbaar vervoer en met het schrappen van de zaterdagse lijn 103 wordt dat niet beter. "Zo jaag je mensen de bus uit en de auto in", zegt Van Gastel.

Vervoersbedrijf Arriva zegt dat bij de nieuwe dienstregeling rekening is gehouden met de lagere reizigersaantallen. "Voor het vervallen traject is er altijd alternatief vervoer beschikbaar op afroep, zoals Bravoflex of Deeltaxi West-Brabant."

De overheidssteun aan de vervoerders voor het doorrijden met halflege treinen en bussen loopt tot 1 juli. Daarna wil de landelijke overheid het bedrag flink terugschroeven en moet de sector een plan maken om het zoveel mogelijk zelfstandig te redden totdat de reizigersaantallen weer groeien.

"Dat is wel een zorgpunt", zegt Peters. "Het kabinet heeft mooie woorden over transitie, maar onderaan de streep telt de poen." Hij wil dat de overheidssteun in elk geval doorloopt tot het einde van 2021.