40 jaar na de moord op John Lennon: 'Ben er nog steeds kapot van'

Beatles-fans over de gehele wereld staan vandaag stil bij de sterfdag van John Lennon, die veertig jaar geleden werd doodgeschoten door een doorgedraaide fan in hartje New York. Voor hen is het muziekicoon nog net zo magisch als op die decemberdag in 1980.

Een van die fans is vertaler Erik Bindervoet, die begin deze eeuw met Robbert-Jan Henkes alle Beatles-liedjes naar het Nederlands vertaalde. Hij weet nog precies waar hij was toen Lennon in de New Yorkse avond werd doodgeschoten voor het Dakota-gebouw, aan de westkant van Central Park.

Nederland werd op 9 december wakker met het nieuws. "Ik was 18 jaar en woonde nog bij mijn ouders in Hoorn", zei Bindervoet in het NOS-programma Met het Oog op Morgen. "Ik kwam beneden van mijn slaapkamer en hoorde mijn vader zeggen: "Ze hebben Lennon neergeschoten". Ik was er helemaal kapot van. Nog steeds eigenlijk."

Ook de Belgisch-Rwandese zanger Jean Bosco Safari kan het moment toen hij hoorde over de moord op Lennon nog probleemloos voor de geest halen. "Ik zat in een eettent in Antwerpen", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal. "Daar stond de radio aan. Ik hoorde het over de speakers. Het was een mokerslag. Het was voor mij, als fan van het eerste uur, ondenkbaar dat één van de Beatles zou sterven."

Lennon werd doodgeschoten door de toen 25-jarige Mark David Chapman, een Beatles-fan die door hem geobsedeerd was geraakt. Hij was maanden bezig met het plannen van de moord. Lennon deelde nog een handtekening uit aan Chapman, een paar uur voordat die vier kogels in zijn rug zou afvuren voor de ogen van zijn vrouw Yoko Ono.

Lennon-fans voor het Dakota-gebouw in New York in 1980, een paar dagen na de moord:

Chapman kreeg een celstraf van 20 jaar tot levenslang. In augustus werd zijn verzoek voor vervroegde vrijlating voor de elfde keer afgewezen. Inmiddels heeft hij al meerdere keren verkondigd spijt te hebben van zijn daad, die hij omschrijft als egoïstisch en kwaadaardig.

Vertaler Erik Bindervoet kan weinig met Chapmans berouw. "Ik vind het nog steeds een van de grootste misdaden tegen de menselijkheid", zegt Bindervoet, die Chapmans naam weigert uit te spreken en liever zijn gevangenennummer noemt: 465138212980.

"Je kunt je niet eens voorstellen wat ons allemaal door de neus is geboord. Lennon was net weer op de weg terug. Hij zou weer gaan spelen en een van zijn eerste liveconcerten zou in januari 1981 in Den Haag zijn geweest. Ik denk dat hij daar veel plezier uit gehaald zou hebben."

Gouden driehoek

Lennons nummers waren uniek door de "enorme eenvoud", zegt Bindervoet: "Ze komen rechtstreeks binnen in je hart, als een sneltrein. Tegelijk had hij die andere, speelse kant. Bijvoorbeeld met taal. Ook kon hij heel scherp en vilein zijn."

Voor zanger Bosco Safari overleed met Lennon zijn jeugdheld. "Hij was niet enkel een idool, maar probeerde ook een mens te zijn. Van alle Beatles bezat hij voor mij het meest die gouden driehoek van ruwe power, tederheid en gevoel voor humor. Hij was misschien niet altijd de sympathiekste of de tofste, maar altijd wel rechtdoorzee en eerlijk."

Imagine, Lennons grootste solo-hit, dat in 2015 op 1 stond in de Top 2000:

Volgens Bosco Safari is Lennon door die "unieke gave" altijd een inspiratiebron gebleven. Goed te zien aan de vele Beatles-fans die in New York nog dagelijks trekken naar Strawberry Fields, de gedenkplaats voor Lennon die in 1985 in Central Park nabij het Dakota-gebouw werd geopend.

"Ik denk vooral dat het zijn ongefilterdheid is", zegt singer-songwriter Yorick van Norden in Met het Oog op Morgen over de aanhoudende relevantie van Lennon, die met zijn 34 jaar een kleine zes jaar werd geboren na Lennons dood.

"Hij kon zich heel kwetsbaar en naakt opstellen. Of juist heel stoer en macho, maar hij was altijd zichzelf." Wel ziet Van Norden Lennons muziek steeds meer "een niche" worden. "Vooral door de canonisering van de popmuziek. De groten worden daardoor steeds groter." De solocarrières van de ex-Beatles worden zo overschaduwd door hun Beatles-werk.

Jongere generaties

Tegelijk leidt dat er ook toe dat oud werk geregeld opnieuw wordt uitgebracht. Zo kwam Van Norden als 10-jarig jongetje in het midden van de jaren 90 voor het eerst in aanraking met de Beatles, toen de verzamelalbums van de band werden uitgebracht.

Die albums werden een wereldwijde hit en ook een compilatie van het werk van Lennon, in oktober uitgebracht in het kader van zijn 80ste verjaardag, kwam hoog binnen in albumlijsten over de gehele wereld. Van Norden: "Natuurlijk vooral dankzij de babyboomers, maar zo wordt zijn werk ook weer zichtbaarder voor jongere generaties."