Blinde mensen kunnen zicht mogelijk deels terugkrijgen door nieuw implantaat

Blinde mensen kunnen in de toekomst mogelijk deels hun zicht terugkrijgen dankzij nieuw ontwikkelde hersenimplantaten. Volgens het Nederlands Herseninstituut maken de implantaten het mogelijk beelden te herkennen zonder dat de ogen eraan te pas komen. De eerste onderzoeksresultaten, gepubliceerd in het toonaangevende tijdschrift Science, zijn volgens het instituut veelbelovend.

De implantaten zijn bedoeld voor in de hersenschors, het gedeelte in het brein waar onder meer visuele informatie wordt verwerkt. Het idee om de hersenschors met een implantaat te stimuleren stamt al uit de jaren 70 van de vorige eeuw, maar de onderzoekers bij het instituut gebruiken nieuwe implantaten met veel meer elektroden in de hersenschors dan tot nu toe mogelijk was.

Proeven op apen

Het onderzoeksteam ontwikkelde implantaten met 1024 elektroden en plaatste deze in de visuele hersenschors van twee niet-blinde apen. De apen kregen eerst de eenvoudige taak een lichtpuntje te herkennen dat werd opgewekt met een elektrode. Daarna moesten ze complexere taken uitvoeren, zoals het onderscheiden van letters die kunstmatig werden gecreëerd in de waarneming van de apen. Dat gebeurde door gelijktijdige stimulatie van acht tot vijftien elektroden.

De apen konden met dit kunstmatige zien ook andere vormen herkennen, zoals lijnen en bewegende stippen.

"Je kunt het vergelijken met een matrixbord langs de snelweg", zegt directeur Pieter Roelfsema van het Herseninstituut. "Als er een lampje brandt, zie je een stip, maar als je het juiste patroon van lampjes aan zet, zie je een letter of woord. Dat is het type zien dat blinde mensen in de toekomst misschien kunnen krijgen."

Gezichtsvermogen herstellen

"Ons implantaat is rechtstreeks verbonden met de hersenen, en omzeilt dus de stadia van visuele verwerking door het oog of de oogzenuw", zegt onderzoeker Xing Chen. "In de toekomst zou dergelijke technologie gebruikt kunnen worden om het gezichtsvermogen te herstellen van mensen die als gevolg van letsel of door achteruitgang van netvlies, oog of oogzenuw blind geworden zijn, maar bij wie de visuele hersenschors nog intact is."

Met het onderzoek wordt een basis gelegd voor het ontwikkelen van een hersenprothese die blinde mensen in staat zou kunnen stellen om weer functioneel te zien en objecten te herkennen. Ook het navigeren in een onbekende omgeving behoort tot de mogelijkheden.

Volgens het Herseninstituut betekent de doorbraak niet dat blinde mensen weer echt kunnen gaan zien. "We hebben in onze ogen een miljoen pixels. Met het implantaat in de hersenschors zitten we nu op ruim duizend en we willen naar tienduizend. Dat is nog steeds veel slechter dan het normale zien, maar het is meer dan niets", zegt Roelfsema.