Corona in Rusland: overvolle ziekenhuizen en onmenselijke omstandigheden

• David Jan Godfroid en Iris de Graaf

Je hoeft maar te googelen op corona in Rusland en het ene na het andere filmpje verschijnt. Coronapatiënten in de gangen van ziekenhuizen waar de verf van de muren bladdert. Patiënten in trappenhuizen en stokoude bedden. Op een video bungelen de benen van een overleden vrouw over de rand van het bed. Ze wordt niet weggehaald. Mortuaria zijn op veel plekken vol.

De afgelopen 24 uur is een recordaantal Russen overleden aan het virus. De autoriteiten zijn bezorgd, maar zeggen dat de situatie onder controle is. Als het om verspreiding van het coronavirus gaat, wijkt Rusland waarschijnlijk niet heel veel af van andere landen. Het is de onduidelijkheid die het land parten speelt. Ziekenhuizen houden de deuren gesloten.

Vandaar dat er alleen heimelijk opgenomen filmpjes beschikbaar zijn, die vaak snel weer worden verwijderd. Zoals deze:

Een écht waarheidsgetrouw beeld van de werkelijkheid is dan ook nauwelijks te geven, maar de beelden spreken boekdelen. En overvolle ziekenhuizen zijn niet het enige probleem. Er circuleren veel berichten over een schreeuwend tekort aan medicijnen en zuurstof. In tientallen plaatsen kunnen ze de stroom lichamen van overledenen niet meer aan.

In Chabarovsk bijvoorbeeld, in het Russische Verre Oosten, liggen de mortuaria vol, lopen pathologen ver achter met autopsies en moeten nabestaanden tot twee weken wachten voordat ze hun geliefde kunnen begraven. In Omsk zijn er niet genoeg lijkkisten. In Novosibirsk staan mensen in de rij voor overlijdensverklaringen.

Officiële en onofficiële cijfers

Volgens officiële cijfers zijn er in Rusland tot nu toe zo'n 40.000 mensen overleden aan een coronabesmetting, maar het werkelijke aantal ligt hoogstwaarschijnlijk veel hoger. Rusland registreert de doden alleen als coronaslachtoffers als ze positief zijn getest en als corona de hoofdoorzaak van het overlijden is. Als het virus onderliggende aandoeningen heeft versterkt, of als corona niet als belangrijkste doodsoorzaak wordt beschouwd, dan tellen ze niet mee.

Cijfers van andere overheidsinstanties schetsen een ander beeld. Volgens Rosstat, het Russische Bureau voor de Statistiek, overleden er van april tot en met september van dit jaar 120.000 mensen meer dan in dezelfde periode in 2019. Die oversterfte is niet anders te verklaren dan door corona, zeggen experts.

IJspaleis als coronaziekenhuis

Niet overal is de situatie dramatisch. In Moskou en Sint-Petersburg zijn grote nieuwe ziekenhuizen gebouwd, exclusief voor coronapatiënten. De Russische hoofdstad heeft het Krylatskoje IJspaleis, waar normaal gesproken wordt geschaatst en geijshockeyd, omgetoverd tot coronaziekenhuis met 1300 bedden dat alles heeft wat nodig is.

De toestand verschilt dus per regio. De staat van de economie bepaalt mede hoe hoog de salarissen van artsen en verplegend personeel zijn en wat er kan worden uitgegeven aan noodzakelijkheden variërend van ziekenhuisbedden tot mondkapjes.

Economische factoren zeggen ook weer niet alles. In Ivanovo, een stad zo'n 250 kilometer van Moskou en bepaald niet de rijkste regio van Rusland, lijken ze het qua ziekenhuiscapaciteit redelijk voor elkaar te hebben.

Een kwestie van vooruitkijken en plannen, zegt het hoofd van de gemeentelijke gezondheidsdienst Artoer Fokin. "En niet achterover leunen als de besmettingscijfers teruglopen, zoals in juli". Reguliere ziekenhuizen krijgen zo tijdig een coronabestemming, waardoor er vooralsnog genoeg plaats is.

Onbalans

Maar dat betekent niet dat er geen problemen zijn. "Er is niet genoeg personeel", zegt Fokin; volgens hem een gevolg van de lage salarissen. "We hebben al een tekort in normale tijden. Elke uitzonderlijke situatie maakt dat tekort groter." En die artsen en verpleegsters die er wél zijn, staan al vele maanden onder enorme druk.

Fokin: "Ze werken harder dan ze aankunnen, zowel lichamelijk als geestelijk. Iedereen hoopte dat het snel voorbij zou zijn, dat het 2, 3 maanden zou duren en dat ze dan terug zouden kunnen naar hun gezinnen en het werk dat ze normaal gesproken doen."

Daar komt nog eens bij dat de zorg voor niet-coronapatiënten is gedecimeerd omdat bijna alle inspanningen ten goede komen aan mensen met corona. "Ik zou liegen als ik zou zeggen dat het in balans is", aldus Fokin.