Iran zweert wraak na liquidatie, maar er klinkt ook zelfkritiek

De moord op de man achter het Iraanse atoomprogramma Mohsen Fakhrizadeh gisteren in de buurt van Teheran, is de tweede liquidatie in korte tijd die door Iran wordt toegeschreven aan Israël.

In augustus werd de tweede man van al-Qaida op straat in Teheran vermoord door aanvallers die ontkwamen op een motorfiets. Het slachtoffer, de Egyptenaar Abdullah Ahmed Abdullah, ook wel bekend als Abu Muhammed al-Masri, was het brein achter tal van bloedige al-Qaidaoperaties. De schutters waren volgens Iran door Israël gestuurd.

Ook de moord op de atoomwetenschapper zou het werk zijn van Israël. Wat weten we verder over de aanslag, en wat zijn de gevolgen?

Spionnen en informanten

De voormalige vice-president van Iran Abtahi kwam gisteren met een kritische boodschap: "Israël heeft hier zijn tent opgeslagen met slechte gevolgen. De recente gebeurtenissen maken dat duidelijk", zei hij op Twitter. "Iran hoort een veiligheidsstrategie te hebben om Israëlische spionnen en informanten te vinden."

Israël geeft nooit commentaar op aanslagen waarmee het in verband wordt gebracht, en ook gisteren is dat niet gebeurd. Vaststaat dat de Iraanse veiligheidsdiensten geen lucht hadden van de operatie om Fakhrizadeh te vermoorden en de persoonlijke beveiliging was onvoldoende om de liquidatie te voorkomen.

Schutters stonden de auto in Absard, op 70 kilometer van Teheran, op te wachten en openden met machinegeweren het vuur, nadat eerst een truck met explosieven was ontploft. Er waren berichten dat enkele aanvallers in een vuurgevecht waren gedood, maar bewijzen daarvoor ontbreken. Voor zover bekend is er niemand gearresteerd.

Gevaarlijkste vijand

Een Amerikaanse functionaris zegt in The New York Times dat Israël de liquidatie heeft uitgevoerd. De krant weet niet of de Amerikaanse regering vooraf op de hoogte was en met de operatie heeft ingestemd. De twee landen werken nauw samen en wisselen al tientallen jaren inlichtingen uit over de islamitische republiek. Israël beschouwt het land als zijn gevaarlijkste vijand.

Fakhrizadeh werkte volgens Israël in het geheim aan de ontwikkeling van een kernwapen. Hij was ook lid van de Iraanse Revolutionaire Garde. Twee jaar geleden werd hij door de Israëlische premier Netanyahu met name genoemd in een televisiepresentatie over het Iraanse atoomprogramma: "Fakhrizadeh, onthoud die naam."

De Iraanse president Rohani heeft wraak gezworen en ook gezegd dat niets het nucleaire programma van Iran kan stoppen. "Wij zullen op gepaste wijze reageren."

Bekijk de toespraak van Rohani:

Ook de hoogste geestelijk leider van Iran, ayatollah Khamenei dreigt met vergeldingsmaatregelen. Het Iraanse dreigement leidt tot verscherping van de bewaking van Israëlische ambassades wereldwijd, zegt correspondent Ties Brock. Volgens hem zoekt Israël de confrontatie met Iran en zou het enige escalatie de komende weken niet erg vinden. Dat zou het voor de komende Amerikaanse president Biden lastiger maken om weer met Iran in gesprek te gaan over het nucleaire programma en de sancties.

Er zijn al eerder Iraanse atoomgeleerden vermoord, onder meer in de periode 2010-2012. Maar Fakhrizadeh was volgens deskundigen van een uitzonderlijk kaliber. Hij werd wel vergeleken met Robert Oppenheimer, de leider van het Amerikaanse Manhattan-project dat in de Tweede Wereldoorlog leidde tot de ontwikkeling van de atoombom.

'Wraakactie niet waarschijnlijk'

Iran-deskundige Peyman Jafari zei in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen dat Iran waarschijnlijk niet militair zal reageren. Volgens hem wil Iran het diplomatieke overleg met de Verenigde Staten hervatten, zodra Biden als president is aangetreden. Door nu terug te slaan, zouden ze mogelijk een reactie van de regering-Trump uitlokken.

Peyman Jafari zei verder dat het Iraanse atoomprogramma door de liquidatie niet zal worden vertraagd. "Fakhrizadeh was de leider en juist daarom was hij er extra van doordrongen dat hij doelwit was. Zo'n programma hangt niet aan één man."