900 jaar oud slagzwaard gevonden bij opgravingen in Nieuwegein

In Nieuwegein hebben archeologen een zwaard van 900 jaar oud gevonden. Het slagzwaard werd al in mei ontdekt, maar de vondst is nu pas wereldkundig gemaakt. Het zwaard is 118 cm lang, gemaakt van ijzer en staal, en komt uit de hoge Middeleeuwen.

Een zwaard uit die tijd dat nog in zo'n goede staat is, is uniek, zeggen de archeologen tegen RTV Utrecht. Het werd ontdekt bij opgravingen op bedrijventerrein Het Klooster, waar eerder ook al eeuwenoude skeletten en resten van een bruine beer werden gevonden.

"Dit is typisch een zwaard voor een ridder. Misschien is hij nadat hij het zwaard heeft gebruikt, op die plek overleden of wellicht was hij op de vlucht en moest hij het zwaard achterlaten", zegt archeoloog en projectleider Roosje de Leeuwe.

Van dit type zwaard zijn tot nog toe zeventien exemplaren gevonden, maar volgens de archeologen is dit zwaard het best bewaard gebleven. Het werd gevonden in zuurstofarme omstandigheden, compleet met het oorspronkelijke beukenhouten handvat en delen van de beukenhouten, met kalfsleer beklede schede.

Ook voor de archeologen blijft het gissen naar wat zich heeft afgespeeld rond het zwaard en van wie het was. Maar dat het van een ridder was is heel waarschijnlijk, gezien het type zwaard en de inscriptie met twee kruisvaarderskruizen die erop te zien zijn. Misschien was de eigenaar een kruisvaarder. Op één van de zijkanten staat in het Latijn: In nomine domini (in naam van de heer).

"De naam van de ridder blijft onbekend, maar we weten wel wie het zwaard heeft gemaakt. Gicelin me fecit (Gicelin heeft mij gemaakt) staat erop." Gicelin was een meestersmid, waarschijnlijk uit het beneden-Rijngebied, die rond het jaar 1100 actief was. "Er zijn meer zwaarden van hem bekend, maar geen enkele ziet er nog zo goed uit als deze", zegt De Leeuwe.

"Wellicht was de ridder in een gevecht verwikkeld, want het zwaard heeft een flinke deuk op de kling. Je zou denken dat als het zwaard mee is gegaan naar huis na het gevecht, dat de ridder 'm wel zou hebben geslepen voor zijn volgende actie. Maar dat is niet gebeurd." En dus is die deuk er waarschijnlijk in gekomen, vlak voor het zwaard in het meer verdween. Wat er vervolgens met de ridder is gebeurd blijft gissen.

Niet de eerste vondst

Het is niet voor het eerst dat archeologen op de plek van Het Klooster iets vinden. Begin 2019 stuitten ze op een enorme hoeveelheid houten palen en visnetverzwaarders die wijzen op een vroegere plek voor visvangst. De palen dateren uit de 8e eeuw na Christus, de vroege Middeleeuwen. Behalve de steiger en de vispalen werden er ook scherven en gebruiksvoorwerpen zoals vishaken aangetroffen.

Twee jaar eerder, begin 2017, kreeg Nieuwegein er al 6 millennia aan geschiedenis bij met de ontdekking van een vindplaats uit de steentijd. Daar werden toen de 6000 jaar oude skeletten van een vrouw met haar kind gevonden.

En in 1947 kwam er tijdens baggerwerkzaamheden bij de aanleg van een haven bij het dorpje Jutphaas, nu onderdeel van de gemeente Nieuwegein, een bronzen zwaard boven water. Het zwaard stamt uit de prehistorie (1800-1500 voor Christus) en is één van vijf vrijwel identieke zwaarden die zijn gevonden in Plougrescant (Bretagne), Beaune (Bourgondië), Oxborough (Engeland) en Ommerschans (Overijssel).

Volgens het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden, waar dit prehistorische zwaard nu te zien is, waren de vijf zwaarden waarschijnlijk ceremoniële prestigeobjecten voor rituelen. In Nieuwegein is een kopie van het Zwaard van Jutphaas te zien in Museum Warsenhoeck.