Houden reizigers wel genoeg afstand? Op perron 5 in Utrecht wordt het gemeten

Op het treinstation Utrecht Centraal scant een netwerk van sensoren of treinreizigers zich aan de anderhalve meter afstand houden. Die sensoren hangen er al een aantal jaar, maar normaal gesproken meten ze alleen de drukte en hoe mensen zich bewegen door het treinstation. Op spoor 3, op perron 5, kunnen ze nu ook meten of reizigers de afstandsregel naleven.

De sensoren leggen personen vast. "Dat gebeurt anoniem", benadrukt Cas Pouw van de Technische Universiteit Eindhoven in het NOS Radio 1 Journaal. "We zien niet wie die mensen zijn." De personen worden vastgelegd als rode stipjes. Het gaat dus echt om het monitoren van reizigers en niet of mensen bijvoorbeeld een mondkapje dragen.

"We zijn vooral geïnteresseerd in de loopstromen, hoe mensen zich verplaatsen op een station. Bij grote drukte is het moeilijker om afstand te houden. Maar de vraag is welke 'drukte' maakt het moeilijker om afstand te bewaren."

Voor ProRail zijn die gegevens interessant. De informatie kan de spoorwegbeheerder gebruiken om de drukke plekken aan te pakken en het ontwerp van de perrons te verbeteren.

Inmiddels zijn er stickers op de grond geplakt, bankjes weggehaald en trappen afgezet waar veel mensen langslopen vertelt Frank van Schadewijk, data-analist bij ProRail. Bovendien kunnen de sensoren na een ingreep meten of de maatregel het gewenste effect heeft.

Van Schadewijk: "Op perron 5 zetten we ook crowdcontrol-medewerkers in, zodat we reizigers goed kunnen spreiden over het perron en ze niet samenklonteren."

Voor het doen van deze nieuwe metingen was er wel een probleem: het systeem dat afgelopen jaren werd gebruikt zag niet het verschil tussen koppels en gezinsleden die dicht bij elkaar mogen staan en anderen die afstand moeten houden.

Cas Pouw en zijn collega-onderzoekers van de TU Eindhoven hebben daarom een nieuw algoritme ontwikkeld om groepen die met elkaar reizen te herkennen. Pouw: "We hebben daarvoor gekeken naar mensen die tegelijkertijd het perron betreden, daarna samen een wachtpositie opzoeken en vervolgens op dezelfde plek de trein in gaan. Die mensen hebben we uit de data kunnen filteren."

In dit beeld van een sensor loopt een persoon het perron op, stopt bij een bankje net naast de trap en komt meerdere keren te dicht bij andere treinreizigers:

Vóór corona registreerden de sensoren op een druk perron van Utrecht Centraal op een doordeweekse dag 100.000 verschillende mensen. Tijdens de eerste drie maanden van corona waren dat er gemiddeld 16.000 op een dag. Inmiddels reizen weer meer mensen met de trein, maar niet zoveel als in andere jaren.

Naast coronamaateregelen, gebruikt ProRail de nieuwe en de oude metingen vooral om voorspelmodellen te maken. De gegevens moeten antwoord geven op de vraag hoe druk het wordt in de toekomst, want hoewel de reizigersaantallen dit jaar drastisch zijn afgenomen verwacht ProRail voor de komende jaren een groei.