De langdurige effecten van huiselijk geweld: 'Ik ben meer dan een slachtoffer'
Vandaag kwamen de resultaten van een groot, meerjarig onderzoek naar huiselijk geweld en kindermishandeling van het Verwey-Jonker Instituut naar buiten. "Dit raakt mij, het komt heel dichtbij. Je gaat toch even terug in de tijd als je wordt geconfronteerd met de uitkomsten van zo'n groot onderzoek. Ik hoop dat er nu echt goede plannen kunnen worden gebouwd die huiselijk geweld zo ver terugdringen als ook maar enigszins mogelijk", zegt Danny Dijkhuizen.
Terug in de tijd betekent voor de nu 28-jarige Danny terug naar de donkerste dag van zijn leven. De dag waarop hij in een "horrorfilm" terechtkwam: de vriend van zijn moeder vermoordde zijn twee jongere broertjes en zijn moeder in hun flat in Schiedam. Danny, toen 11, overleeft het.
'Echte liefde'
Zijn moeder, de superheld in Danny's leven, was op dat moment bezig aan haar vierde serieuze relatie: "Zij geloofde in echte liefde", vertelt hij.
Aan die diverse grote vlammen had Danny zijn 5- en 9-jarige broertjes te danken. Helaas was het patroon na een mooi begin steeds hetzelfde: na verloop van tijd ontaardde de liefde in geruzie en geweld.
Met de nieuwste partner van zijn moeder leek het aanvankelijk anders te gaan, omdat hij zich als eerste serieus om de kinderen bekommerde. Maar ook hier liep de liefde na verloop van tijd uit op steeds meer ellende. De kinderen werden niet geslagen, maar tussen de 'grote mensen' in het gezin ging het er steeds harder aan toe. "Denk aan dreigen, schelden, bekvechten, knokpartijen."
Steeds minder computerspelletjes
Het vandaag gepubliceerde rapport van het Verwey-Jonker Instituut vertelt over kinderen die door dergelijke soort spanningen thuis in een permanente stress en onveiligheid raken. Die stress zorgt ervoor dat hun ontwikkeling kan gaan stokken. Danny echter functioneerde nog wel op school. "En de lach die ik vaak vaak had, was niet gespeeld. In zekere zin was ik wel gewend aan de situatie."
"Maar ik voelde mij wel vaak bang en machteloos. En er was veel dat ik niet begreep. Waarom mijn moeder steeds minder computerspelletjes met mij deed bijvoorbeeld. Per schooljaar kwam het wel dertig of veertig keer voor dat ik verzuimde door extreem langzaam naar school te gaan lopen. Mijn moeder liet me dan uiteindelijk maar, omdat anders ook mijn broertjes te laat zouden komen. Terugkijkend denk ik dat ik haar gewoon een paar uurtjes helemaal voor mijzelf wilde hebben. Ik wilde liefde, aandacht, veiligheid."
Zwart gat
Op die bewuste avond was Danny op de bank in slaap gevallen voor Jungle Book, zijn favoriete film. Toen hij wakker werd, vond hij de lichamen van zijn moeder en broertjes. Hij rende in zijn pyjama naar het huis van zijn tante. "Ik weet nog dat ik daar zat en dat ik na verloop van tijd in een zwart gat zakte. Ik dacht: nu ben ik echt alleen. Ik heb geen broertjes meer. En geen grote held die mij beschermt, ondanks de ruzies en het geweld."
Het leidde tot trauma, tot nachtmerries. Jarenlang bleef Danny in zichzelf gekeerd, onbereikbaar voor de buitenwereld. Diep wantrouwend, met name richting volwassen mannen.
Maar uiteindelijk kwam hij daar uit. Dankzij zijn tante, een liefdevol pleeggezin, een meester op de basisschool die hem leerde dat hij zoveel meer was dan alleen een slachtoffer.
Nu helpt Danny Dijkhuizen kinderen in soortgelijke situaties, onder meer met lesprogramma's op scholen,. Zijn boodschap: ook het negatiefste verleden hoeft je niet in de weg te zitten bij het waarmaken van je dromen.
Geweld van generatie op generatie
Dat doet Ellen Vermeulen ook. Ellen was tien jaar lang slachtoffer van huiselijk geweld. Tot ze zich realiseerde dat ze het waarschijnlijk niet zou overleven als ze bij haar man zou blijven en vertrok met haar kleine kinderen. Net als Danny helpt zij inmiddels anderen; onder meer met de verwerking van dit soort ervaringen.
Ellen herkent veel in het onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut. Bijvoorbeeld hoe geweld als het ware kan worden 'doorgegeven' van generatie op generatie. "Mijn partner had een ingewikkelde jeugd gehad waar hij veel last van had. Een harde opvoeding, waarin alles was gericht was op terugvechten en er geen ruimte was voor je zachte kant."
Wat ze ook herkent: de lange termijn-effecten die dit soort permanente onveiligheid heeft op kinderen. "Dat merk je vooral in het aangaan van relaties. Je merkte dat zij liefde niet alleen associeerden met mooie dingen, maar ook met problemen."
Ellen is blij met de nieuwe studie, omdat hulpverleners hieruit kunnen opmaken wat werkt en wat minder goed uitpakt. "Bijvoorbeeld dat alle gezinsleden écht gezien en gehoord moeten worden. Dat gebeurt nu nog steeds onvoldoende, want zeker voor plegers is er weinig hulp."
Ze wijst op het belang van één regisseur, die gezinnen helpt in het woud van instanties en die overzicht houdt. "En ouders die zelf getraumatiseerd zijn, moeten als zodanig worden herkend en worden gestimuleerd dit te verwerken. Zodat ze het daadwerkelijk anders kunnen gaan doen. Niemand mishandelt of verwaarloost anderen voor de lol."