VVD vernieuwt en wil actieve overheid, minder marktwerking

De overheid moet de "rafelranden van het kapitalisme actief bijschaven", vindt de VVD. "In plaats van de overheid te verkleinen, zal de komende tijd juist een sterke actieve overheid nodig zijn om ons te beschermen en onze economie en samenleving eerlijk en gezond te houden", schrijft de partij in het programma voor de Kamerverkiezingen van volgend jaar.

Partijleider Rutte, die vorige week bekendmaakte dat hij weer lijsttrekker wil worden, zegt dat de VVD kritisch naar zichzelf heeft gekeken en gedurfde nieuwe keuzes heeft gemaakt. "We zijn gaan vernieuwen terwijl de winkel open is en we zetten echt andere accenten. We hebben altijd de nadruk gelegd op een kleine overheid, maar wat je echt nodig hebt, is niet zozeer een kleine overheid, en al helemaal geen grote, maar wel een sterke", voegt Rutte toe, die daarvoor ook verwijst naar de coronacrisis.

De VVD stelt in het programma de middenklasse en het midden- en kleinbedrijf centraal. De partij zegt dat de middengroepen nu een fors deel van de premies en belastingen betalen, maar te weinig profiteren van toeslagen en kortingen. Rutte zegt daarover: "Wij zijn een land van de middenklasse, een land van hardwerkende mensen. Die willen zien dat ze als ze werken ook iets overhouden."

Voltijd-bonus

Voor middeninkomens moet de kinderopvang betaalbaarder worden en voor deze groep moet een 'voltijd-werkbonus' worden ingevoerd. Kleine ondernemers moeten minder lasten gaan betalen, terwijl grote bedrijven juist een grotere bijdrage moeten leveren. Het minimumloon moet omhoog.

De VVD pleit verder voor economische groei in plaats van bezuinigingen. Om de economie te laten herstellen van de coronacrisis accepteert de partij tijdelijk een hoger begrotingstekort. Ook de staatsschuld mag tijdelijk toenemen.

De VVD vindt daarnaast dat in de zorg de marktwerking is doorgeschoten. Marktwerking mag geen doel op op zich zijn, staat in het programma. De partij pleit voor een "robuuster zorgsysteem om gezondheidscrises de baas te kunnen".

Als het aan de VVD ligt, wordt het eigen risico bevroren en moet een "alternatieve vorm van eigen betalingen" worden bekeken. Ook komt er een wettelijke plicht voor kinderopvangcentra om ongevaccineerde kinderen te weigeren. En onder strenge voorwaarden moet draagmoederschap tegen betaling mogelijk worden.

In het programma wordt er ook voor gepleit om elke drie jaar een inkomenstoets te doen bij bewoners van sociale huurwoningen. Wie te veel verdient, moet plaatsmaken en dat zou het tekort aan sociale huurwoningen moeten oplossen: "Mensen met een hoog inkomen horen niet in sociale huurwoningen te zitten."

Mensen met een vitaal beroep, zoals agenten en verplegers, moeten voorrang krijgen bij toewijzing van een woning in de sociale sector. Ook moeten er meer woningen komen voor mensen met een middenhuur.

Jihadgangers stateloos

De VVD pleit verder opnieuw voor het strafbaar stellen van illegaal verblijf in Nederland. Verder wil de partij een "Europees buitengrenzenbeleid, waardoor migranten niet zelf kunnen doorreizen". Desnoods moeten ze vanuit gesloten opvang aan de grens worden teruggestuurd naar veilige landen.

Verder moet de integratie in Nederland minder vrijblijvend worden. De vrijheid van meningsuiting van haatpredikers moet worden beperkt en jihadgangers met alleen de Nederlandse nationaliteit moeten desnoods stateloos worden gemaakt. Verder wil de VVD minimumstraffen voor georganiseerde misdaad en terroristische misdrijven en een verplichte taalles voor gevangenen die geen Nederlands spreken.

De VVD wil ook het grondwetsartikel over de vrijheid van onderwijs aanpassen. Volgens de partij biedt dat nu "soms helaas een ingang voor kwaadwillenden om via scholen intolerantie te verspreiden". De vrijheid van onderwijs moet ondergeschikt worden aan het verbod op discriminatie. Kinderen moeten vanaf vier jaar verplicht naar school.

De VVD pleit ook voor een landelijk raadplegend referendum en de mogelijkheid om tussentijds verkiezingen te houden in gemeenteraden waar het "gemeentebestuur is vastgelopen".

De partij vindt verder dat er grenzen moeten komen aan de invloed van de rechter op besluiten die eigenlijk door de politiek moeten worden genomen: "de rol van de regering raakt uitgehold wanneer rechters besluiten nemen over zaken van algemeen belang, zoals het klimaatbeleid in het Urgenda-arrest."

Discussiestuk

De VVD is op dit moment veruit de grootste partij in de Tweede Kamer en staat ook in de Peilingwijzer, een gemiddelde van verschillende peilingen, een straatlengte voor op andere partijen.

Het verkiezingsprogramma is nu nog een concept. Het moet nog worden goedgekeurd door de leden. Het programma is voorbereid door een commissie onder leiding van oud-minister Rosenthal. Ook fractievoorzitter Dijkhoff was er nauw bij betrokken. Die pleitte er vorig jaar in een discussiestuk al voor zich meer op de brede middenklasse te richten.

Politiek verslaggever Wilma Borgman wijst erop dat het programma dus niet helemaal uit de lucht komt vallen, omdat het discussiestuk er de basis voor was: "De gedachte is dat er soms niet-liberale middelen moeten worden ingezet om een liberaal doel te bereiken." Ze geeft als voorbeeld de plicht van kinderopvangcentra om niet ingeënte kinderen te weigeren.

Borgman noemt het een trendbreuk dat de staatsschuld tijdelijk mag groeien. Zij verwacht dat het programma nog veel discussie oplevert in de partij, omdat er veel omstreden voorstellen in staan. "Uit de achterban hoor je weinig geklaag dat de partij niet links genoeg is, maar vooral dat die niet rechts genoeg zou zijn."