'Draconische coronamaatregelen': wat staat ons te wachten?
Ergens komende week zou de kentering te zien moeten zijn: een daling van het aantal nieuwe besmettingen, of in elk geval van het percentage positieve testen. Zo niet, dan komen er draconische maatregelen, wordt volgens ingewijden de waarschuwing van het kabinet, als Rutte zich morgen weer tot het volk richt.
De huidige 'gedeeltelijke lockdown' zou dan plaats kunnen maken voor regels die het openbare leven nog sterker gaan raken en op sommige punten zelfs verder kunnen gaan dan de beperkingen van afgelopen voorjaar. Anders dreigt de zorg het niet langer aan te kunnen.
Maar om wat voor maatregelen gaat het dan concreet? Wat kan dit bijvoorbeeld betekenen voor de winkels, de scholen, het betaald voetbal, de verpleeghuizen, de bewegingsvrijheid van burgers? Een overzicht.
Groepen: nog maar met twee bij elkaar, pretparken en musea dicht
Belangrijkste leidraad bij wat er gaat gebeuren als de huidige besmettingsgraad aanhoudt of zelfs oploopt, is de zogenoemde routekaart die het kabinet eerder deze maand naar buiten bracht. Daar staat onder meer op wat "te overwegen" is bij een lockdown.
Uit de routekaart blijkt bijvoorbeeld uit dat groepsgroottes op straat verder kunnen worden teruggebracht om te voorkomen dat mensen elkaar opzoeken en besmetten. Waar een groep nu nog uit vier personen van verschillende huishoudens mag bestaan, worden dat er dan maximaal twee.
Locaties met veel bezoekersstromen, zoals recreatieterreinen (vakantieparken uitgezonderd), pretparken en musea moeten de deuren mogelijk sluiten. Dat geldt ook voor onder meer sauna's en seksclubs. Het advies wordt verder om alleen nog te reizen in binnen- en buitenland als dat dringend noodzakelijk is.
Over sluiting van winkels wordt op de routekaart niet gesproken, behalve over zaken waar de regels slecht worden gehandhaafd. Tijdens de 'eerste golf' bleven die in Nederland, anders dan in veel andere, gewoon open. Wel was er vaak zo weinig klandizie dat veel winkeliers alsnog hun deuren sloten.
Ook de instelling van een avondklok lijkt tot nu toe te ontbreken op het lijstje van het kabinet, alleen al vanwege de associaties met de Tweede Wereldoorlog. Toch zijn er volgens epidemioloog Patricia Bruijning zo nodig zeker argumenten voor te bedenken. "Achter de voordeur kun je niet handhaven, maar je kunt dan wel voorkomen dat mensen zich bijvoorbeeld na 23.00 uur naar zo'n voordeur begeven waarachter een feestje wordt gevierd."
Onderwijs: basisschool blijft open, mbo en hoger onderwijs alleen nog digitaal, maar wat gebeurt er met de middelbare school?
Veel besmettingen zijn nog altijd onder jongeren, dus is het niet onlogisch om toch weer naar het onderwijs te kijken bij een nieuwe lockdown. Dat geldt overigens niet voor de bassischolen, waar weinig infecties voorkomen. Maar in het mbo en het hoger onderwijs zou het goed kunnen zijn dat er bij een nieuwe lockdown opnieuw uitsluitend online les wordt gegeven. Er zijn echter uitzonderingen: kwetsbare studenten, eerstejaars, praktijklessen, maar ook toetsen en examens.
Onduidelijk is nog de situatie op de middelbare scholen en dan vooral in hogere klassen. Bekend is dat kinderen vanaf 15, 16 jaar ernstiger besmettelijk worden als zij het virus oplopen. Desondanks mag ook de bovenbouw tot op heden open blijven. "Vanwege het welzijn, de gezondheid en de ontwikkeling van kinderen", schreef het Outbreak Management Team (OMT) eerder deze maand nog in een advies.
Op de routekaart wordt het op dit punt niet heel concreet: daar staat alleen iets over "specifieke aandacht voor bovenbouw voortgezet onderwijs" bij een lockdown. Volgens Patricia Bruijning zou het sowieso goed zijn om middelbare scholen meer in te richten op 'social distancing'.
"Daar pleit ik al langer voor. In een lockdown-scenario zou passen dat je specifiek in de hogere klassen leerlingen nog maar een deel van de week in kleine groepen op locatie lesgeeft. Zodat de 1,5 meter beter kan worden gehandhaafd. Waarbij het dan nadrukkelijk om een tijdelijke maatregel moet gaan; alleen om kortdurend een maximaal effect te hebben van zo'n lockdown."
Verpleeghuizen: geen algehele sluiting meer
De zorg is de sector die misschien nog wel het meest heeft geleerd van de eerste lockdown. Sommige dingen willen de ziekenhuizen en verpleeghuizen deze keer echt anders aanpakken.
Een algemeen bezoekverbod in de verpleeghuizen zal er bijvoorbeeld niet meer komen, heeft minister De Jonge van Volksgezondheid zich heilig voorgenomen. Sommige bewoners kwijnden daarvan weg. Wel is het de afgelopen maanden al diverse malen gebeurd dat individuele huizen dicht moesten vanwege een grote uitbraak die niet meer tot een afdeling was te beperken.
Sport: alle binnensport dicht, geen uitzonderingen meer voor kinderen, maar betaald voetbal kan mogelijk doordraaien
Wedstrijdsport is nu al niet meer toegestaan, maar onder de 18 mag je nog wel onderlinge potjes spelen. En ook het betaald voetbal draait gewoon, zij het zonder publiek.
Maar kan dat ook zo blijven bij een volwaardige lockdown? Waarschijnlijk niet, leert een blik op de routekaart. Denk in dit scenario aan sluiting van alle binnensport, fitnesscentra en zwembaden. De huidige uitzonderingen voor jeugdteams worden geschrapt: iedereen moet ook tijdens het sporten 1,5 meter afstand bewaren. Dat geldt alleen niet voor bewegingsonderwijs tot 13 jaar. En sporten buiten mag wel, maar ook hier met niet meer dan twee mensen en uiteraard op afstand.
Bruijning schat in dat de verdere toegevoegde waarde van het stilleggen van de Eredivisie en eerste divisie gering zou zijn. "Die spelers staan onder voortdurende controle en het zijn er vrij weinig. Dus de kans dat zij het virus op grotere schaal verspreiden, is niet zo groot. Of je moet het principieel willen benaderen: we moeten allemaal pijn lijden in deze crisis, dus het betaalde voetbal ook."