Cruciale week voor Europees beleid landbouwsubsidies: moeten boeren vergroenen?
Het is de grootste subsidiepot van de Europese Unie: de steun voor landbouw. Meer dan 350 miljard euro zit er de komende zeven jaar in. Een groot deel van die subsidie wordt gegeven aan boeren als directe inkomenssteun.
Deze week is cruciaal voor het EU-beleid voor boeren voor de komende zeven jaar. De discussies gaan over allerlei thema's. Om twee voorbeelden te noemen: mogen vegaburgers nog burgers heten? En willen we nog miljoenen euro's subsidie geven aan investeerders of particulieren die al miljonair zijn? Maar het centrale punt is toch vooral de vergroening van de landbouw de komende jaren.
De Europese Commissie heeft in zijn Green Deal overkoepelende doelen voor heel Europa gesteld. Eurocommissaris Frans Timmermans wil minder CO2-uitstoot, meer biodiversiteit en meer bossen. Maar dat uitspreken is de makkelijkste stap. Met wetgeving voor sectoren moeten die doelen vervolgens worden gehaald. De landbouw is daarin een heel belangrijke sector.
Weilanden vol vogels
In Dussen, Noord-Brabant, laat Meeuwis Millenaar zien wat je als boer kunt doen voor biodiversiteit. In verschillende stroken staat hogere begroeiing. Tarwe, maïs en zonnebloemen bijvoorbeeld. "Hier, deze zonnebloem is al half leeggegeten door de vogels", laat Millenaar zien. "Dat gebruiken ze als wintervoedsel." Tussen de stroken groeit luzerne, een plant die stikstof vasthoudt.
En het resultaat mag er zijn. Vogelaars laten op websites weten dat in de weilanden van Millenaar allerlei vogels terug te vinden zijn. "De ruigpootbuizerd, veel veldleeuweriken. Het is mooi om als boer te zien dat je omgeving daar ook naar kijkt."
Wat de linkse partijen in het Europees Parlement betreft is dit de toekomst. Niet voor een klein groepje boeren, zoals nu nog het geval is, maar voor alle boeren. Het huidige beleid is niet meer te verantwoorden, vindt GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout. "We moeten meer eisen aan dat geld gaan stellen. Als een van de grote doelen van de EU een groenere economie is, dan moet de landbouw daar ook aan meedoen."
Laat alsjeblieft de boeren zelf nadenken over hoe ze hun bedrijf kunnen vergroenen. Dat moet niet een ambtenaar in Brussel vanachter zijn bureau bepalen.
Maar het lijkt er sterk op dat die plannen de komende dagen zullen sneuvelen. De grote partijen, de christendemocraten voorop, zien dit soort strenge eisen helemaal niet zitten.
"Laat alsjeblieft de boeren zelf nadenken over hoe ze hun bedrijf kunnen vergroenen", zegt Europarlementariër Jan Huitema. "Dat moet niet een ambtenaar in Brussel vanachter zijn bureau bepalen. De boer kent zelf zijn land het best. Beloon dat en gebruik die kennis en die motivatie van de boer om dat te doen."
Niet de stok, maar de wortel
Wat voor Nederlandse boeren meespeelt: de Europese subsidies gaan toch al flink naar beneden. Nu krijgen Nederlandse boeren nog meer subsidie dan boeren in bijvoorbeeld Oost-Europa. Dat verschil moet de komende jaren geleidelijk verdwijnen. Dat gaat Nederlandse boeren bijna 10 procent van hun subsidie schelen. Dat ze op zo'n moment tegelijk vergroeningseisen krijgen opgelegd, schiet veel boeren in het verkeerde keelgat.
Daarom zal het grootste deel van het Europees Parlement waarschijnlijk inzetten op zogenoemde 'eco-regelingen', vergroeningssubsidies waar boeren op kunnen intekenen. Willen ze meedoen, dan krijgen ze meer subsidie dan hun buurman die niet meedoet. Geen harde eisen, maar verleiden. Niet de stok, maar de wortel.
Milieuorganisaties vrezen dat er op die manier weinig van de vergroening van de landbouw terechtkomt. Het grootste deel van de boeren zal nauwelijks extra vergroening hoeven doorvoeren. En zelfs de Poolse Eurocommissaris Wojciechowski waarschuwde deze week dat met de compromissen die op tafel liggen de milieudoelen niet zullen worden gehaald.
Groen doen, rood staan
Maar zelfs voor boeren die nu al veel aan vergroening doen is vrijwilligheid de enige weg. "Je kunt wel groen doen, maar als je dan rood staat, heb je er nog niet zo heel veel aan", zegt Meeuwis Millenaar. "Als je te veel vraagt van familiebedrijven, kunnen ze dat gewoon niet meer betalen. Dan stoppen de kleintjes en nemen grote boerenbedrijven het over. Dan bereik je het tegenovergestelde van wat je wil."
Bovendien, zegt hij, is vergroening niet voor iedere boer weggelegd. "Je moet wel een beetje gemotiveerd zijn. Boeren die dat niet zijn, kunnen zich beter gewoon toeleggen op het produceren van voedsel. Dat hebben we hard genoeg nodig."
