Nigerianen demonstreren tegen politiegeweld, 'we zijn de agenten in Nigeria spuugzat'

• Elles van Gelder

  correspondent Afrika

Op verschillende plaatsen in Nigeria zijn aanhoudende demonstraties tegen buitensporig politiegeweld. Daar zijn volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International en lokale media tien doden bij gevallen. Het zijn vooral jonge Nigerianen die willen dat het politieapparaat hervormd wordt.

De protesten begonnen ruim een week geleden. De aanleiding was een video waarin een man te zien is die gedood zou zijn door een speciale politie-eenheid, de Special Anti-Robbery Squad oftewel SARS. Al snel ging de hashtag #EndSARS rond.

Nigerianen delen op twitter hun ervaring met de wrede politie-eenheid die begin jaren 90 is ingesteld om gewelddadige misdrijven aan te pakken. In onder meer Lagos en Abuja gingen demonstranten de straat op om het einde van de speciale eenheid te eisen. Ook vandaag gaan de protesten door.

Spuugzat

"We zijn de politie in Nigeria spuugzat", zegt de 30-jarige Christian Anetu vanuit Lagos via een videoverbinding. "Vooral jongeren zijn boos omdat we vaak lastig gevallen worden door SARS."

Anetu, die accu's voor auto's verkoopt, spreekt uit ervaring. "Ik ben zelf ook een keer opgepakt. De reden voor de arrestatie was schimmig. Ze zeiden dat ze een kassabon van een accu die ik had verkocht op een plaats delict hadden gevonden. Ik moest uiteindelijk 600 Amerikaanse dollar aan steekpenningen betalen om weer vrij te komen."

"We zijn hier altijd bang voor de politie," zegt ook demonstrant Tare Murphy, die begin 40 is. De modeontwerper is boos en schreeuwt vol vuur door de telefoon. "Ze vallen ons lastig. Ze pakken je op en nemen je dan mee naar een geldautomaat zodat je hen af kan betalen. We zijn het beu om te sterven door toedoen van de politie."

Opdoeken

De politie en regering dachten dit weekend de gemoederen te kunnen bedaren. Ze maakten bekend dat ze de SARS-eenheid op gaan doeken. Maar de geest was al uit de fles. De demonstranten geloven niet dat de regering het echt meent en gaan daarom door met demonsteren.

"Het is niet de eerste keer dat ze dit zeggen", vertelt de 42-jarige muzikant en demonstrant Edaoto, die liedjes maakt over de sociale omstandigheden in zijn land. "Ondertussen hebben we geen hervormingen gezien. Bovendien hebben ze gezegd dat de agenten elders in het politieapparaat geplaatst gaan worden. Dan verplaats je de rotte appels. Er moet een onderzoek komen naar de agenten."

Dat er tijdens de protesten met scherp is geschoten, is olie op het vuur. Berichten over het aantal slachtoffers lopen uiteen. Amnesty International Nigeria en lokale media hebben het over zeker tien doden. Andere bronnen melden dat er een burger en een agent gedood zijn.

Edaoto: "Je zegt dat je wil hervormen en vervolgens schiet je op je burgers? Alle agenten moet opnieuw getraind worden. En we eisen het vertrek van de hoogste politiebaas, de inspecteur-generaal, want die heeft duidelijk geen controle meer over de politiemacht."

Ook wordt hoger salaris voor de politie geëist. Het idee is dat als agenten fatsoenlijk loon krijgen, ze burgers niet meer hoeven te beroven.

Telefoons en tatoeages

Het is niet vreemd dat Nigerianen beloftes van de regering met een korreltje zout nemen. Volgens Amnesty International heeft de regering de eenheid de afgelopen vijf jaar al vier keer gereorganiseerd, maar heeft dat niets geholpen.

Amnesty deed onderzoek naar SARS en telde 82 gevallen van buitensporig geweld tussen januari 2017 en mei 2020. Zo werden verdachten routinematig gemarteld om bekentenissen af te dwingen. Agenten werden daar niet voor gestraft. Veel van de slachtoffers zijn jongeren tussen 18 en 35 jaar.

Een groot deel van de demonstranten komt ook uit deze groep. Juist jongeren die iets meer te besteden hebben zijn doelwit. "Mooie kleren en mooie telefoons trekken corrupte agenten aan," zegt dertiger Anetu. "En ook jongeren met dreadlocks, tatoeages en piercings moeten oppassen omdat de politie ze minacht."

Voorlopig bindt de beweging niet in. "De demonstraties komen voort uit de slechte ervaringen die iedereen heeft. Het is dus heel persoonlijk. En we zijn met velen. We hebben een van de jongste bevolkingsgroepen ter wereld en we willen dat ze naar ons luisteren."