GGD: tienduizenden mensen kunnen niet getest worden op corona

Veel meer mensen willen zich laten testen dan mogelijk is, blijkt uit cijfers die GGD-directeur Sjaak de Gouw vandaag bekendmaakte in de Tweede Kamer. "Wij krijgen dagelijks zo'n 38.000 tot 39.000 telefoontjes van mensen die zich willen laten testen", zei hij. Nu is de capaciteit 28.000 per dag.

De problemen liggen volgens De Gouw niet bij de GGD's, maar bij de laboratoria. "Een aantal GGD's heeft de afgelopen tijd maar op 70 procent kunnen draaien. Ze waren bijvoorbeeld maar open tot 13.00 uur omdat daarna de materialen bij de labs op waren." Volgens hem staan ze klaar om op te schalen en dubbele aantallen te doen.

Edwin Boel van het Landelijk Coördinatiestructuur Testcapaciteit (LCDK) zei in de Kamer dat er volgende maand veel extra testmaterialen beschikbaar komen. "We verwachten in oktober op het niveau te zitten zoals verwacht door het RIVM", zei hij. Dat betekent dat er dan zo'n 50.000 coronatesten per dag beschikbaar moeten zijn.

Zelf contacten bellen

De GGD heeft wel problemen bij het uitvoeren van bron- en contactonderzoek, erkende De Gouw. Het aantal besmettingen stijgt veel sneller dan kan worden bijgebeend met het opleiden van nieuwe contactonderzoekers. "Het einde is nog niet in zicht en het virus schaalt sneller op dan het snelste opschalingsplan", zei hij.

Vanwege het grote aantal besmettingen en het tekort aan personeel zijn de meeste GGD's overgeschakeld op een beperkte vorm van het bron- en contactonderzoek. Deze aanpak noemt de GGD 'risicogestuurd'. Het betekent dat de belangrijke onderzoeken die de verspreiding van het virus moeten voorkomen nog wel worden gedaan, maar dat besmette mensen zelf hun nauwe contacten moeten bellen.

Tweede golf

Ook Jaap van Dissel, RIVM-directeur infectieziektenbestrijding, was gevraagd de Kamer uitleg te geven over de forse toename van het aantal besmettingen de laatste weken. Hij sprak voor het eerst van "een tweede golf".

We vroegen Van Dissel waarom hij die term nu gebruikt:

Volgens Van Dissel is in heel Nederland het reproductiegetal al een aantal weken boven de 1. Dat betekent dat het aantal besmettingen overal toeneemt. "Het heeft zich vanuit het westen naar de rest van het land verspreid. Ook in bijvoorbeeld Groningen zien we haarden. Wat we natuurlijk moeten proberen, is dat cijfer weer onder de 1 te krijgen."

"We staan op een kantelpunt", waarschuwde hij. Het RIVM verwacht dat het aantal ziekenhuisopnames en de bezetting van de IC-bedden blijven oplopen, al is het niet in het tempo van maart.

Van Dissel zei dat Nederland niet het enige land is waar het coronavirus weer in opmars is. Hij wees onder meer op Denemarken, maar vooral op Zuid-Frankrijk, waar de ziekenhuizen weer moeten opschalen. Hij verwacht hetzelfde patroon in Nederland. "Na de jongeren komen de ouderen. Al zie je wel dat die laatste groep zich meer bewust is van de risico's en vaak aan een soort zelfisolatie doet."

Mondkapjes

Van Dissel ging ook in op de gang van zaken rond mondkapjes in de ouderenzorg. "Dit had anders gemoeten. Buitengewoon ongelukkig."

Pas sinds kort geldt het advies om ook bij vluchtig contact met mogelijke coronapatiënten in verpleeghuizen en de thuiszorg een mondneusmasker te dragen, ontdekte Nieuwsuur. Tot half augustus vond het RIVM deze beschermingsmaatregel niet nodig. De sector zelf zei niet op de hoogte te zijn van deze wijziging.

Van Dissel gaf toe dat het leek alsof het beleid stilletjes was aangepast; er werd niet over gecommuniceerd. Maar in zijn optiek is het niet bewust nagelaten. De reden van de wijziging was volgens hem de onrust die was ontstaan bij personeel in de ouderenzorg en het feit dat de richtlijn voor ziekenhuizen strenger was.