'Veel aandacht voor jongeren in Troonrede, maar minder in de plannen'

De koning noemde het in zijn Troonrede: jongeren moeten niet alleen inleveren op hun leven nu, maar ook op hun vooruitzichten voor straks. En dat vinden jongerenorganisaties herkenbaar in de Prinsjesdagplannen. Ze zien veel korte klappen om de problemen nu te verzachten, maar te weinig structurele investeringen voor een beter toekomstperspectief.

Talitha Muusse van Coalitie-Y, een collectief van jongerenorganisaties, hield een dubbel gevoel over aan deze Prinsjesdag. "In de Troonrede was voldoende aandacht voor jongeren, maar in de plannen minder. De koning benoemde dat het eerlijker en rechtvaardiger moet. Hij had het over het klimaat en dat we moeten investeren in de toekomst. Maar we zien dat onvoldoende terug in deze plannen."

Het Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) is er duidelijk over: het koffertje voor studenten is ook dit jaar weer leeg. Voorzitter Dahran Çoban zegt dat het hoger onderwijs schittert door afwezigheid in de Miljoenennota en in de Troonrede. "De koning spreekt over onzekerheden voor jongeren, maar voor studenten wordt er concreet te weinig gedaan."

Het onderwijs krijgt er dit jaar geld bij, omdat er meer leerlingen en studenten zijn dan voorspeld. Maar volgens het ISO is dat onvoldoende. "Het is goed nieuws dat dit bedrag meegroeit met het aantal studenten, maar het bedrag is een bijstelling en geen investering."

Daarnaast staat in de Miljoenennota dat er voor onderwijsinstellingen geld vrijkomt om achterstanden weg te werken die door de coronacrisis zijn ontstaan. "Maar dat bedrag was al beloofd. Er zijn geen extra steunfondsen, zoals we zien in andere sectoren."

Voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) Lyle Muns sluit zich daar bij aan. "De economische positie van jongeren is sowieso bar slecht. Velen verliezen nu hun bijbaantjes, huren blijven stijgen en de studieschulden blijven, en worden nog hoger door corona. De klappen van de economische crisis komen dubbel zo hard aan bij jongeren. Deze plannen doen daar niets aan."

Fysiek onderwijs

Daarnaast had de LSVb graag gezien dat er geld was vrijgemaakt voor meer fysiek onderwijs. "In bijvoorbeeld lege theaterzalen, lege congreszalen. Er is nu geen goede plek om elkaar te ontmoeten, discussies te voeren over lesstof, of mensen te leren kennen."

In het mbo zorgt dat ook voor problemen, zegt Noah Hajji van JOB. "Naast het feit dat het onderwijs op afstand is, wat veelal theoretisch is, hebben we nog steeds het forse tekort aan stageplekken. Voor mbo'ers is het ontzettend lastig om nu voldoende praktische ervaring op te doen." Hij vindt het jammer dat in de plannen concrete acties missen om dit op te lossen. "Dit moet echt op korte termijn worden aangepakt."

Dat er geld wordt uitgetrokken om jeugdwerkloosheid aan te pakken en schoolverlaters van het mbo te begeleiden, is volgens Hajji positief. Maar: "Wat we liever zien, is dat er niet achteraf werk van wordt gemaakt, maar vooraf, preventief. Er zou meer aandacht moeten gaan naar het binnenhouden van die jongeren. Zorgen dat ze goed onderwijs krijgen en op stage kunnen."

Starters

Muusse van Coalitie-Y is wel te spreken over wat er wordt gedaan voor jongeren die een huis willen kopen. Jonge starters hoeven straks geen overdrachtsbelasting te betalen en voor mensen die een huis kopen om het bijvoorbeeld te verhuren, gaat die belasting juist omhoog.

"Die prikkel om investeerders af te remmen is goed, maar het echte probleem blijft de aanbodkant. Er moet gebouwd worden." Dat bijbouwen, belooft het kabinet ook te doen. Muusse: "Maar dat probleem van woningtekort is niet in één jaar opgelost."

Bereikbaar

Een woning kopen is gewoon echt te duur, zegt Mike Slot van de Plattelandsjongeren. "Die prijzen gaan zo ontiegelijk hard omhoog. Die overdrachtsbelasting minderen, dat is mooi, maar het is een pleister. Het blijft moeilijk om als starter iets te kopen."

Dat is volgens Slot ook echt niet alleen een probleem van de Randstad. "Zeker in de buitengebieden die dichtbij steden liggen, is het ontzettend duur. Ik kom zelf uit Zuidoost-Drenthe, daar heb je wel kans om iets betaalbaars te kopen, maar daar ligt de werkloosheid onder jongeren dan weer hoog. Dus wat doe je dan?"

Verder is Slot tevreden dat het kabinet geld reserveert om de treinen, trams, metro's en bussen te laten rijden, ook al zijn ze half leeg door de coronacrisis. "Want als dat wegvalt, heb je echt een probleem in het buitengebied. Het is belangrijk dat die bus- en treinverbindingen goed in stand blijven."

NOS op 3 zette de belangrijkste plannen voor jongeren op een rijtje: