Rob Koster
Economieverslaggever
Rob Koster
Economieverslaggever
Het meest omstreden onderdeel van het Klimaatakkoord, de CO2-heffing voor de industrie, maakt een zachte landing. Dat blijkt uit het wetsvoorstel dat vandaag met het belastingplan naar de Tweede Kamer is gestuurd. Volgend jaar wordt de heffing weliswaar ingevoerd, maar dat gaat gepaard met veel zogenoemde dispensatierechten die het effect van de heffing teniet doen. Het ministerie van Financiën verwacht dat hierdoor de heffing pas in 2024 gevolgen gaat hebben voor bedrijven die achterblijven bij het verminderen van de CO2 uitstoot.
Het kabinet kiest voor deze voorzichtige introductie van de heffing vanwege de economische crisis als gevolg van de coronapandemie. Het bedrijfsleven heeft zich de afgelopen jaren fel tegen de CO2-heffing verzet omdat het de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven internationaal op achterstand zou zetten. Ook het kabinet was in eerste instantie niet voor een CO2-heffing maar ging alsnog door de bocht onder druk van oppositiepartijen PvdA en Groen Links die de coalitie aan een meerderheid in de Eerste Kamer moesten helpen.
Heffing splijtzwam Klimaatakkoord
Eerder al verlieten Greenpeace, Milieudefensie en Natuur & Milieu boos het overleg over het Klimaatakkoord onder meer vanwege het ontbreken van een CO2-heffing. Het kabinet besloot uiteindelijk mee te gaan in een nationale CO2-heffing na berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving. Dat stelde vast dat de maatregelen van de industriesector niet voldoende waren om de CO2-reductiedoelstellingen voor 2030 te halen.
Europese plannen kunnen heffing overbodig maken
450 Nederlandse bedrijven betalen op dit moment al voor de uitstoot van C02. Zij moeten rechten kopen binnen het Europese emissiehandelssysteem (EU ETS). Dat systeem leek een aantal jaren geleden op sterven na dood omdat er te veel rechten in omloop waren. Hierdoor was het effect van het systeem minimaal. Na enige aanpassingen lijkt ETS nu wel effectiever maar nog onvoldoende om de Nederlandse klimaatdoelen te halen.
Vicevoorzitter Frans Timmermans van de Europese Commissie zal donderdag officieel bekendmaken dat Europa meer sectoren en bedrijven onder het ETS-regime wil laten vallen. Bovendien wil Timmermans het aantal CO2-rechten stapsgewijs verminderen. Hierdoor gaat de prijs voor het uitstoten van CO2 jaarlijks omhoog.
De Nederlandse CO2-heffing wordt ingevoerd omdat de ETS nu onvoldoende CO2-reductie oplevert. Als Timmermans in 2024 zijn plannen heeft kunnen uitvoeren en de ETS-prijs hoger is dan de Nederlandse heffing valt het effect van de Nederlandse maatregel weg. "Als de EU-ETS-prijs boven het heffingstarief ligt, is de nationale heffing nul euro." Zo staat in de memorie van toelichting van het wetsvoorstel.
De Nederlandse CO2-heffing is precies de "stok achter de deur" zoals minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat wil. De heffing gaat pas in als bedrijven achterblijven bij het verminderen van hun CO2-uitstoot en heeft pas effect als de Europese maatregelen achterblijven. De Europese Commissie werkt ook aan een CO2-belastingmuur, die Europese bedrijven moet beschermen tegen oneerlijke concurrentie uit landen buiten de EU.
"Belabberd voorbeeld"
Greenpeace vindt dat het kabinet met de plannen die vandaag gepresenteerd zijn het klimaatprobleem niet serieus neemt. "De overheid geeft grote vervuilers een vrijbrief om nog jarenlang meer uit te stoten in plaats van minder," aldus directeur Joris Thijssen.