Europa dwingt Nederland tot meer actie tegen klimaatverandering

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Nog meer elektrische auto's, geïsoleerde huizen, windparken en zonnepanelen. Nieuwe regels voor luchtvaartmaatschappijen en scheepvaartbedrijven. De chemische industrie moet meer gaan betalen voor het uitstoten van CO2. Dat zijn de gevolgen voor Nederland van het door de Europese Commissie aangescherpte klimaatbeleid. Ook zal de discussie over het aantal koeien in Nederland voortduren, zo is de verwachting.

Het Nederlandse Klimaatakkoord gaat uit van het verminderen van de CO2-uitstoot in 2030 met 49 procent. Europa wil nu met steun van Nederland naar 55 procent. Dat is volgens de commissie nodig om verdere opwarming van de aarde te voorkomen, en het kan Europa een technologische voortrekkersrol in de wereld geven. Het kabinet laat nu uitzoeken hoe Nederland aan de nieuwe eisen kan voldoen.

Eind volgende maand zal het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) onderzoek presenteren, waaruit volgens bronnen blijkt dat de uitvoering van het Klimaatakkoord niet snel genoeg gaat. Er moet dus ook nóg een tandje bij om de nieuwe Europese doelstelling te halen, het PBL zal hiervoor een eerste technische aanzet geven.

Goed nieuws voor de industrie

Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar de uitgelekte plannen van de Europese Commissie lijken goed nieuws voor de industrie. Weliswaar moeten de meest vervuilende bedrijven meer gaan betalen voor de CO2 die ze uitstoten, maar de regels in Europa zijn dan wel voor alle bedrijven gelijk. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat verwacht dat de Nederlandse CO2-heffing geen extra effect meer heeft als de Europese regels goed werken. Het concurrentienadeel voor Nederlandse bedrijven op de Europese markt valt dan weg. Om Europese bedrijven te beschermen tegen oneerlijke concurrentie uit bijvoorbeeld China of de VS wordt er belasting geheven op 'vuile producten' die van buiten de EU worden geïmporteerd.

Geen uitzondering meer voor lucht- en scheepvaart

Zowel in het internationale Klimaatakkoord van Parijs als in de Nederlandse afspraken, blijven lucht- en scheepvaart zo goed als buiten schot. De Europese Commissie wil hier verandering in brengen. Dat betekent minder vluchten binnen Europa en het stimuleren van bio- en synthetische kerosine als brandstof voor vliegtuigen.

De Europese Commissie wil ook dat er gekeken wordt naar duurzame alternatieven voor de scheepvaart. Er bestaan al elektrische binnenvaartschepen en veerboten, maar voor grote zeeschepen is alleen LNG een alternatief. De Europese Commissie wil dat er nu ook wordt gekeken naar duurzame alternatieven voor de zeescheepvaart, zoals waterstof en ammoniak.

Verdubbeling windmolens en zonnepanelen

De meeste CO2-vermindering in het Nederlandse Klimaatakkoord wordt gerealiseerd door over te schakelen van kolen en gas naar zon en wind, voor de productie van elektriciteit. Hierdoor moet in 2030 zeventig procent van de elektriciteit duurzaam zijn.

Nu de doelstelling van 49 naar 55 procent gaat, is er ook meer elektriciteit nodig voor de industrie en de transportsector. Dat betekent volgens berekeningen van de elektriciteitstafel van het Klimaatakkoord dat er in de nieuwe plannen ieder jaar twee keer zo veel windmolens en zonnepanelen bij moeten komen als nu is gepland.

Elektrische auto's

Het kabinet besloot eerder dat nieuwe auto's vanaf 2030 elektrisch moeten zijn. Europese autofabrikanten krijgen strengere CO2-regels opgelegd, waardoor er meer elektrische auto's geproduceerd gaan worden. Als die hierdoor goedkoper worden, zou de doelstelling van het aantal elektrische auto's (1,9 miljoen) en laadpalen ( 1,7 miljoen) in 2030 omhoog kunnen. Ook pleit de Commissie voor een vorm van rekeningrijden waar Nederland al onderzoek naar doet.

Verwarming huizen en kantoren

De verwarming van huizen en kantoren duurzaam maken is het moeilijkste onderdeel van het Klimaatakkoord. De doelstelling op dat gebied bleef daarom beperkt. Ter vergelijking: de hoeveelheid CO2 die er hier in 2030 verminderd moet zijn, is de helft van wat Tata Steel in IJmuiden uitstoot. In totaal moeten er in 2030 zo'n twee miljoen huizen verduurzaamd zijn. Met extra subsidie zou de CO2-vermindering door huishoudens In Nederland nog wat omhoog kunnen, maar de klimaatwinst is beperkt.

Verkiezingen

Ambtenaren maken nu in opdracht van minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat een lijst van mogelijke extra maatregelen die ervoor kunnen zorgen dat Nederland de nieuwe doelstelling van 55 procent in 2030 haalt. Dat gebeurt onder leiding van Laura van Geest, voorzitter van de Autoriteit Financiële Markten. Aan het eind van het jaar gaat dit pakket zonder kabinetsreactie naar de Tweede Kamer.

Het pakket aan maatregelen ligt dan klaar voor de formatie van een volgend kabinet. Het is dus niet de bedoeling dat het huidige kabinet na Prinsjesdag nog met grote aanvullende maatregelen op het Klimaatakkoord komt. Eerst zijn er in maart Tweede Kamerverkiezingen.