Facebook en Twitter verwijderen accounts: 'Russen zetten onwetende journalisten in'
Een ogenschijnlijk onverdachte website, PeaceData.net, is volgens de FBI opgezet door de Russen. De site zou zijn gecreëerd om de Amerikaanse presidentsverkiezingen te beïnvloeden. Facebook en Twitter hebben pagina's verwijderd die aan de website waren verbonden.
Op Peace Data zijn sinds februari zo'n 500 Engelstalige en 200 Arabische artikelen verschenen, bijvoorbeeld over de Amerikaanse inmenging in andere landen en met kritiek op het kapitalisme. Zo zouden links georiënteerde aanhangers van de Democraten kunnen worden overtuigd om de gematigde kandidaat Joe Biden niet langer te steunen.
Trollenfabriek
Facebook zag dat mensen achter de site in het verleden banden hadden met Internet Research Agency. Dat is de beruchte 'trollenfabriek' uit Sint-Petersburg. Die speelde een rol bij de Amerikaanse verkiezingen in 2016 door pogingen om de verdeeldheid in Amerika te vergroten en de steun voor kandidaat Donald Trump te vergroten.
Na een tip van de FBI schakelde Facebook onderzoeksbureau Graphika in om Peace Data te analyseren. De onderzoekers zagen dat de site onafhankelijke journalisten inhuurde. Dat noemen ze een nieuwe tactiek van de Russen: "Daardoor konden ze zichzelf niet met Engelse taalfouten verraden en creëerden ze geloofwaardigheid door zich te verschuilen achter authentieke journalisten."
Journalisten onwetend
Opmerkelijk genoeg hadden de ingehuurde freelance journalisten waarschijnlijk geen idee wie er achter de website zat.
Een journalist die anoniem wil blijven laat de NOS weten dat hij in maart benaderd werd voor een artikel. "Ik heb de site toen even bekeken en twee of drie artikelen gelezen over vrij standaard mensenrechten-onderwerpen. Bijvoorbeeld over de wapenverkopen die het conflict in Jemen aanwakkeren, allemaal dingen die je ook elders kunt lezen. Ze bemoeiden zich ook niet met de inhoud van mijn artikel. Dat ze mij vervolgens als medewerker op hun site hadden staan vind ik vrij duister."
De Amerikaanse zender NBC sprak een Amerikaanse journalist die ook voor de site schreef. Hij wist niet dat de site werd gesteund door de Russen, zegt hij: "Ze benaderden me via Twitter en boden 200 dollar per artikel. Ik was mijn baan kwijt door corona en ik had geld nodig om mijn huur te betalen."
De Russische groep die hier mogelijk achter zit ging nog verder om een geloofwaardige indruk te maken: de beheerders stonden met hun foto op de site. Maar nu blijkt dat ze helemaal niet bestaan. Het zijn nep-personages.
Graphika heeft deze foto's geanalyseerd en concludeert "met een hoge graad van zekerheid dat ze zijn gecreëerd met een vorm van artificiële intelligentie die bekend staat als Generative Adverserial Networks." De niet-bestaande personen waren 'actief' op Facebook, Twitter en LinkedIn.
In de kinderschoenen
Erg groot was Peace Data nog niet op sociale media. Er waren dertien Facebook accounts met ongeveer 14.000 volgers, en dat dan vooral van de Arabische pagina. Een Engelstalige Facebookpagina had maar 200 volgers. "Deze operatie was nog in een vroeg stadium van het opbouwen van een publiek, en is uit de lucht gehaald terwijl die nog in de kinderschoenen stond", concluderen de onderzoekers.
Op sociale media mogen ze dan verdwenen zijn, de website van Peace Data is nog steeds te bezoeken. In een verklaring ontkennen ze vandaag dat het ze een Russisch propagandamiddel zijn: "We zijn geschokt en ontsteld! We kunnen trots zeggen dat het een lelijke leugen is. Onze site is opgericht om over vrede te schrijven en de hebzuchtige zakelijke machten en oorlogshitsers in de hele wereld te ontmaskeren."