Amsterdam betaalt prijs voor decennia achterstallig onderhoud kademuren

Er vielen geen gewonden, maar het was wel schrikken voor veel Amsterdammers: de kademuur die dinsdagmiddag instortte aan de Grimburgwal. Die stond toevallig niet onder beheer van de gemeente, maar van de Universiteit van Amsterdam, zegt verantwoordelijk wethouder Sharon Dijksma. Toch is de gemeente nu wel bezig het probleem op te lossen: het gebouw is ontruimd en vertoont geen instortingsgevaar.

De kademuur zelf is een ander verhaal, zegt Dijksma: "We gaan nu de kade de komende dagen verder versterken en stabiliseren. De verwachting is dat er nog wel een stukje extra gaat afbrokkelen."

Over de oorzaak is volgens Dijksma nog weinig te zeggen. "We moeten nog onderzoeken of het te maken heeft met achterstallig onderhoud. Waarschijnlijk is er een 'sinkhole' ontstaan." Bij zo'n 'zinkgat' spoelt er ineens veel water weg, bijvoorbeeld door harde regen of een breuk in de waterleiding, waarbij ook veel grond wordt meegenomen.

'Geen sexy onderwerp'

Veel bruggen en kademuren in de Amsterdamse binnenstad zijn er slecht aan toe, zegt Dijksma. "We hebben in de afgelopen decennia te weinig aan onderhoud gedaan." Uit een extern onderzoek dat de gemeente vorig jaar liet doen, bleek dat de stad al sinds de jaren '80 stelselmatig te weinig geld uittrok voor onderhoud, omdat het "geen sexy onderwerp" was en bestuurders het geld liever aan leefbaarheid of sociale projecten uitgaven.

Zo stortte de kademuur aan de Grimburgwal eerder vandaag deels in:

De gevolgen werden de afgelopen jaren zichtbaar: in 2017 was er bijvoorbeeld een enorm 'sinkhole' aan de Marnixstraat, in 2018 stortte een kademuur in aan de Nassaukade. Vorig jaar begon de stad met het in kaart brengen van 829 oude bruggen in de binnenstad. Van de 21 die sindsdien volledig werden onderzocht, waren er tien zo slecht aan toe dat ze direct versterkt moesten worden. Ook alle 80 verdachte kademuren die werden onderzocht, bleken toe aan vernieuwing.

Nog 20 jaar om alles op te knappen

Dijksma: "We zijn vorig jaar gestart met met een omvangrijk programma om de komende jaren al dat achterstallig onderhoud op te lossen. Maar we hebben zo'n 200 kilometer kademuur om te onderzoeken, en ruim 800 bruggen. We gaan nu acht keer sneller werken dan hiervoor om alles op te knappen, maar dan nog doen we er zo'n 20 jaar over." Tot 2023 is er 300 miljoen euro voor uitgetrokken om de problemen op te lossen, maar om alles op te lossen is waarschijnlijk zo'n twee miljard nodig.

Technische innovatie kan al een hoop oplossen, zegt Dijksma: "Tegenwoordig kunnen we met röntgenstraling vastleggen waar er beweging zit in in kademuren, bijna tot op de millimeter. En we kunnen ook steeds beter met duikers onder water kijken wat er precies gebeurt."

Er worden al regelmatig parkeerplekken of bomen weggehaald, als er een zwak gedeelte ontdekt wordt, of bruggen afgesloten. Maar nog steeds kan een ongeluk zoals aan de Grimburgwal overal gebeuren, zegt Dijksma: "Het is een race tegen de klok. Het is onvoorspelbaar waar iets misgaat. Zo'n sinkhole kan overal ontstaan."