Burgemeester: oproep van 'rel-influencers' direct blokkeren, besloten of niet
"Vanavond 21.00 uur bij het winkelcentrum, en we gaan rellen met de politie." Als het aan waarnemend burgemeester Peter den Oudsten van Utrecht ligt, worden dit soort oproepen tot opruiing en geweld direct van sociale media gehaald. Ook als de oproep in een besloten groep is gedaan.
Den Oudsten (PvdA) heeft minister van Justitie Grapperhaus gevraagd makkelijker toegang te krijgen tot besloten groepen en afgeschermde social media-accounts. Want een klein groepje influencers heeft via Instagram en Snapchat de rellen van de afgelopen tijd aangejaagd, zegt de burgemeester.
"We hebben vijf avonden op een rij gehad met een paar honderd jongeren op straat en dit was het patroon. Een beperkt aantal vloggers met duizenden volgers heeft blijkbaar zo veel invloed gehad." Drie mannen van 21, 22 en 26 jaar zijn de afgelopen tijd opgepakt voor opruiing. En daarmee is volgens de burgemeester de angel uit de rellen gehaald.
In deze video zie je een deel van de vernielingen in de nacht van 14 op 15 augustus:
Het AD schrijft dat de 21-jarige verdachte een scholier is uit IJsselstein zonder strafblad. Hij wordt verdacht van het opstoken van honderden relschoppers via Snapchat. Ook deed de man verslag van de onlusten en de reactie van de politie. Sinds 19 augustus zit de 21-jarige vast en mag hij met niemand contact hebben behalve met zijn advocaat, schrijft de krant.
In hoeverre het drietal daadwerkelijk medeverantwoordelijk is voor de onlusten, wordt onderzocht. Volgens de burgemeester van Utrecht heeft hij te weinig bevoegdheden om relaanjagers online op te sporen en aan te pakken. Een probleem dat volgens hem wordt onderschreven door zijn collega's in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag, die ook bij het gesprek met de minister waren.
Al langere tijd spelen sociale media een belangrijke rol bij rellen en de besloten groepen maken handhaving extra moeilijk. Willem Bantema deed aan de NHL Stenden Hogeschool onderzoek naar de mogelijkheden die burgemeesters hebben om online in te grijpen.
'Plan gaat te ver'
"Die mogelijkheden zijn heel erg beperkt. Het probleem is dat als er online oproepen zijn, de burgemeester die niet kan laten verwijderen. Onder andere vanwege de vrijheid van meningsuiting. Ook is het in veel gevallen lastig om van tevoren aan te tonen dat een oproep daadwerkelijk tot een verstoring van de openbare orde zal leiden."
Bantema vindt dat de plannen van de burgemeester te ver gaan: "Er zijn natuurlijk ook heel veel besloten groepen waarin niet wordt opgeroepen tot verstoringen, dus waar maak je dan dat onderscheid?"
De burgemeester werpt tegen dat de politie selectief te werk moet gaan. Alleen bij concrete verdenkingen moet de politie toegang krijgen tot besloten berichten, betoogt hij. En alleen bij overduidelijke oproepen tot geweld mag er worden opgetreden. "Het gaat ons om duidelijke boodschappen als: om 21.00 uur bij dat winkelcentrum en we gaan rellen."
De politie heeft nepprofielen ingezet in de strijd tegen 'rel-influencers', schreef De Telegraaf vorige week. Agenten zouden daartoe toestemming hebben gehad van het Openbaar Ministerie. Uiteindelijk zal de rechter moeten beoordelen welke oproep of bericht over het randje was en welke niet.
Instagram of Snapchat vragen opruiende berichten te blokkeren, heeft volgens de Utrechtse burgemeester weinig zin. De platforms kunnen dit soort content wel verwijderen, maar dat kost tijd. "Je moet eerst strafrechtelijk bewijs presenteren en de providers laten er hun eigen regels op los. Dat werkt niet als je iets het liefst binnen een uur wil laten verwijderen."
Grapperhaus zei tegen de burgemeesters dat hij het probleem serieus neemt en werkt aan een oplossing.
