Facebook en Instagram verbieden stereotiepe foto's en video's Zwarte Piet en Joden

Afbeeldingen, foto's en video's die Zwarte Piet op stereotiepe wijze afbeelden, kunnen binnenkort van Facebook en Instagram worden verwijderd na meldingen van gebruikers. De maatregel is vandaag bekendgemaakt, en zal in de komende weken wereld van kracht worden. Pieten zonder de klassieke Zwarte Piet-kenmerken, zoals de schoorsteen- of roetveegpiet, blijven toegestaan.

De platforms zeggen dat het gaat om content waarbij "duidelijk zwarte schmink of make-up is gebruikt om de kleur van het gezicht donkerder te maken, samen met andere stereotyperende kenmerken zoals een pruik met krullen of grote lippen".

Er zijn wel uitzonderingen: berichten van tegenstanders van Zwarte Piet en "neutrale" berichten, evenals nieuwsberichten met beelden van Zwarte Piet, zijn wel toegestaan. Cartoons kunnen, afhankelijk van de context, ook worden verwijderd.

Naast Zwarte Piet gaan de twee sociale netwerken ook "bepaalde schadelijke" Joodse stereotypen weren. Volgens het bedrijf gaat het dan om "beweringen dat Joden de wereld regeren of de dienst uitmaken in belangrijke instituties wereldwijd".

Zwarte Piet en 'blackface' zijn wereldwijd onderdeel van een "doorlopende geschiedenis van dehumanisering en ontzegde burgerrechten", stelt het Amerikaanse bedrijf. "Daarbij aanvaardt Facebook niet dat gebruikers worden gediscrimineerd op basis van onder andere ras, sekse, geloof, etniciteit, gender of ziekte. Hierdoor kunnen kwetsbare groepen juist hun stem verliezen." Over de Joodse stereotypen zegt Facebook dat deze worden gebruikt om antisemitisme aan te wakkeren.

Hieronder drie voorbeelden. Allereerst een foto van een Zwarte Piet die niet meer is toegestaan, daarna een foto van een roetveegpiet en als laatste een Joods stereotype.

De stap is onderdeel van een langer lopend proces, klinkt het bij Facebook. Daarbij wordt er gekeken naar diverse stereotyperingen die het bedrijf als discriminerend beschouwt. Er is nu gekozen om regels aan te passen rond 'blackface' en Joodse stereotyperingen, een volgende keer kan het om iets anders gaan.

De discussie rond Zwarte Piet in Nederland, de recente Black Lives Matter-demonstraties en de recente reclameboycot zijn volgens Facebook geen directe aanleiding geweest.

Net als bij andere huisregels handelt Facebook, dat ook eigenaar is van Instagram, op basis van meldingen van gebruikers. Er wordt gekeken of de foto inderdaad de regels schendt. Als dat het geval is, zal deze worden verwijderd.

Maatregel wereldwijd

In een persbriefing met journalisten erkende het bedrijf dat het besluit om Zwarte Piet te weren kan betekenen dat Nederlandse gebruikers weglopen bij de platforms. "Dit kan een terugslag betekenen, maar het is voor ons de juiste keuze." Op de vraag of dit de vrijheid van meningsuiting aantast zegt het sociale netwerk dat die "niet absoluut" is.

Facebook neemt de maatregel wereldwijd en benadrukt dat er negen maanden over is gesproken. Het bedrijf vroeg advies van zestig organisaties en experts uit de hele wereld.

Het is al langer niet toegestaan om op Facebook en Instagram vergelijkingen te maken tussen bijvoorbeeld moslims en varkens, en vrouwen als objecten.