Sociale media als verzetsmiddel tegen het Iraanse regime: 'Dit zagen ze niet aankomen'

• Lennard Swolfs

  redacteur Buitenland

Steeds vaker zetten Iraanse activisten sociale media in om het Iraanse regime onder druk te zetten. In sommige gevallen lijkt het te werken. Zo besloot de hoogste rechter in Iran afgelopen weekend nog om de executie van drie jonge mannen uit te stellen. Dat oordeel volgde nadat de hashtag #do_not_execute in Farsi miljoenen keren werd gedeeld via Twitter en Instagram.

"Het regime was in shock en had dit niet zien aankomen", vertelt een politiek activist uit Iran aan de NOS. "De protesten op Twitter lijken effect te hebben." De activist is actief bij het Nationaal Front in Iran, de oudste en een van de grootste oppositiebewegingen.

De groep werd een paar jaar na de Iraanse Revolutie van 1979 verbannen en opereert daarom vooral in het geheim. Uit angst voor de autoriteiten wil de activist niet met naam genoemd worden. "Mijn activiteiten bij de groep kunnen ervoor zorgen dat ik in de gevangenis beland of zelfs word vermoord."

Meest succesvol

"We hebben verschillende tactieken die we inzetten, maar het lijkt erop dat onze stem laten horen via sociale media momenteel de belangrijkste is", vertelt de activist. Behalve het opschorten van de executie, verwijst hij ook naar de parlementsverkiezingen afgelopen februari. "Tegenstanders van het regime riepen toen via Twitter massaal op om de verkiezingen te boycotten." Het was de laagste opkomst sinds de stichting van de islamitische republiek in 1979.

"In korte tijd zijn er dus twee succesvolle protesten geweest via sociale media", vertelt de activist. Over het uitstellen van de executie van de drie jonge mannen is hij positief. "Het lijkt erop dat het regime zal afzien van de executie, omdat ze niet te veel gezichtsverlies willen leiden."

Angst inboezemen

Midden-Oostencorrespondent Daisy Mohr benadrukt dat het nog geen uitgemaakte zaak is en dat de executie van de drie mannen alsnog door zou kunnen gaan. "Ik hoor van mensen in Iran dat ze het gevoel hebben dat deze drie jongens als voorbeeld worden gebruikt voor de rest van de bevolking om te laten zien wat er met je kan gebeuren. Het is in het belang van de autoriteiten om mensen ervan te weerhouden weer de straat op te gaan."

Ook vertelt Mohr dat de druk via sociale media mogelijk niet de enige factor is waarom de executie is uitgesteld. "Er is een grote economische crisis en het land is hard getroffen door de coronapandemie. De aantallen zijn enorm en dat is nog weer eens een extra klap voor de economie. Het kan daarom ook zo zijn dat de autoriteiten de bevolking in deze moeilijke tijden niet ontevredener willen maken." Daarnaast heeft het volgens Mohr ook een rol gespeeld dat allerlei Iraanse beroemdheden de hashtag #do_not_execute deelden.

Geen internet

Toch laat de politiek activist uit Iran weten dat de oppositiepartij in de toekomst actiever wil zijn op sociale media. Maar hij beseft dat dat niet zonder problemen zal gaan. "De Iraanse regering sluit de bevolking regelmatig af van het internet als er onrust is. Op deze manier kunnen wij onze berichten minder goed delen en zullen de protesten minder effect hebben."

Daarnaast benadrukt hij dat leden van de oppositiepartij - net als andere activisten en tegenstanders van het regime - ook via sociale media gevaar lopen. "Als we onze stem te vaak laten horen via Twitter en Instagram, lopen we natuurlijk nog steeds het risico om opgepakt te worden."

Ook vorige week toen de hashtag #do_not_execute massaal werd gedeeld, verslechterde de internetconnectie in delen van Iran: