'In 2100 minder mensen op aarde dan gedacht, wel steeds meer ouderen'

De wereldbevolking zal deze eeuw minder hard groeien dan verwacht en de piek wordt al in 2064 bereikt. Dat is de verwachting van onderzoekers van de Universiteit van Washington.

In 2064 zijn er 9,7 miljard mensen, schrijven de demografen in het medische tijdschrift The Lancet. In de laatste decennia van deze eeuw loopt het aantal mensen terug, zo is de verwachting. Aan het eind van de 21e eeuw bestaat de wereldpopulatie uit nog 'maar' 8,8 miljard mensen. Eerdere prognoses van de Verenigde Naties kwamen uit op ruim 11 miljard mensen.

De nieuwe schattingen vallen onder meer anders uit doordat een stijgend opleidingsniveau is meegenomen. Door beter onderwijs zijn er meer hoogopgeleide vrouwen, en die krijgen over het algemeen later en daardoor minder kinderen. "Men zegt weleens dat ontwikkeling de beste anticonceptie is", zegt directeur Leo van Wissen van demografisch instituut NIDI in het NOS Radio 1 Journaal.

Ook krijgen meer vrouwen toegang tot anticonceptie. Als de voorspellingen uitkomen, betekent het dat vrouwen in 94 procent van de landen gemiddeld minder dan 2,1 kinderen krijgen. Dat aantal is nodig om de populatie gelijk te houden.

Minder Spanjaarden, Italianen en Portugezen

Drie jaar geleden lag het wereldwijde vruchtbaarheidscijfer op 2,37, in 2100 is dat naar verwachting 1,66. In 23 landen, waaronder Spanje, Italië en Portugal, zal de bevolking als gevolg van het kleinere aantal kinderen halveren, denken de wetenschappers.

Een klein verschil in het vruchtbaarheidscijfer heeft meteen een enorme impact. Als het getal in 2100 niet op 1,66 blijkt te staan maar op 1,76, lopen er in dat jaar zo'n half miljard mensen meer op aarde rond dan gedacht.

Minder baby's betekent automatisch relatief meer oudere mensen, zegt Van Wissen. In 2100 zijn er 866 miljoen mensen boven de 80 jaar, zes keer meer dan in 2017. Het aantal kinderen jonger dan 5 jaar neemt met 40 procent af, is de verwachting. In 2017 waren er 681 miljoen kinderen in die leeftijdsgroep, in 2100 zijn dat er iets meer dan 400 miljoen.

"De bevolkingsafname is potentieel goed nieuws voor de ecologische voetafdruk en druk op de voedselvoorziening", zegt een van de Amerikaanse onderzoekers. "Tegelijkertijd zullen de economische uitdagingen toenemen doordat minder mensen werken en belasting betalen."

Van Wissen ziet dat ook. "In China is vergrijzing een groot probleem aan het worden en dat zal op den duur ook voor India gaan gelden."

Meer kansen door lagere bevolkingsgroei

De onderzoekers denken dat het aantal inwoners nog zal toenemen in het Midden-Oosten en Afrika. Dat laatste continent telt volgens de schattingen in 2100 ruim 3 miljard mensen, tegen iets meer dan 1 miljard in 2017.

Maar tegelijkertijd is Afrika ook de grote onzekere factor, zegt demograaf Van Wissen. "Per vrouw worden daar gemiddeld 4,5 kinderen geboren en er is grote onzekerheid hoe dat in de toekomst zal verlopen. "

Hij zou het "geen slecht nieuws" vinden als het aantal inwoners van Afrikaanse landen niet zo explosief stijgt. "Het is het armste continent met de grootste voedselonzekerheid. Als je de groei daar kunt temperen, betekent dat meer kansen voor de mensen die daar leven."

Ondanks de verbeterde prognose is het maar zeer de vraag of het zal gaan zoals de onderzoekers denken. "We hebben het over de kleinkinderen van de kinderen die nu geboren worden. Je kunt zeggen dat het de beste voorspelling is op basis van wat we nu weten, maar er blijft veel onzeker", zegt Van Wissen.