Innovaties laten langzaam maar zeker 'onzinnige zorg' verdwijnen
Critici van de marktwerking in de gezondheidszorg vinden steeds meer weerklank. Was het eerst de oppositie en vooral de SP die daar consequent kritiek op leverde, onlangs uitten ook minister De Jonge van Volksgezondheid en voorzitter Marian Kaljouw van de Nederlandse Zorgautoriteit zich kritisch. De coronacrisis werkt hierbij als katalysator.
"Deze crisis is één groot pleidooi voor minder markt, meer samenwerking en meer centrale regie", zei De Jonge op 13 juni in het AD, net als hij een jaar eerder deed.
Tien dagen later stelde NZa-voorzitter Kaljouw in NRC Handelsblad dat "de zorg te veel een verdienmodel is geworden". De coronacrisis maakt volgens haar duidelijk dat er veel "onzinnige zorg" is. "We moeten kijken hoe we dat om kunnen draaien, dat we minder gericht zijn op productie, maar wel doen wat nodig is."
Minder inkomsten
In vakblad Zorgvisie geven twee betrokkenen toe dat er inderdaad zorg wordt verleend die niets toevoegt voor patiënten. Jan Hazelzet is hoogleraar kwaliteit van zorg aan het Erasmus MC en Nico van Weert coördineert het consortium Kwaliteit van Zorg van de Nederlandse Federatie van Universitaire Medisch Centra (NFU).
Maar onderscheid maken tussen "waardevolle en waardeloze" zorg is onmogelijk zonder grondige analyse van verloop en gevolgen van ziektes bij groepen patiënten en zonder rekening te houden met wat patiënten vinden en willen, schrijven ze.
In een boek dat de NFU onlangs publiceerde, staan voorbeelden van zorginnovaties die de patiëntzorg verbeteren, onnodige zorg stoppen én besparingen opleveren. Maar in de praktijk valt het niet mee om een innovatie die bewezen werkt ook echt in te voeren, als daardoor inkomsten van artsen en ziekenhuizen teruglopen.
Operatie geslaagd, patiënt overleden
Zo was het in het UMCG in Groningen bij oudere kankerpatiënten de praktijk dat artsen bij de behandeling richtlijnen volgen. Als de patiënt voldoet aan de criteria voor een operatie, dan wordt er geopereerd. Tot een jonge chirurg een geval meemaakte van operatie geslaagd, patiënt overleden.
De richtlijnen schreven een operatie voor en die slaagde. Daarop ging de patiënt voor revalidatie tijdelijk naar een verpleeghuis waar hij overleed aan een longontsteking. Hij had altijd ingewoond bij zijn broer en leed aan COPD. Hem was niet verteld dat een longontsteking geen uitzondering is na een dergelijke operatie en volgens zijn broer was dat anders mogelijk een reden geweest om ervan af te zien.
Sindsdien wordt vóór een kankeroperatie bij een 70-plusser een grondig voorbereid gesprek gevoerd met de patiënt over de mogelijke impact van een operatie. Door deze benadering daalde het aantal kankeroperaties bij 70-plussers met ruim een kwart.
Stap overslaan
In het Nijmeegse Radboudumc verlopen veel behandelingen volgens zogeheten zorgpaden met een vast stramien. De zorg voor patiënten met tumoren aan maag, darm, lever, alvleesklier en slokdarm is onlangs gereorganiseerd, met veel inbreng van de eerst belanghebbenden, de patiënten.
Vroeger volgden die na hun diagnose een uitgestippelde route, nu kunnen ze hun behandeling pauzeren of een stap ervan overslaan, bijvoorbeeld om voor een operatie eerst te herstellen van chemotherapie en bestraling.
Verwijshulp reuma
Reumatoloog Angelique Weel van het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam ontwikkelde samen met huisarts Adrie Evertse uit Oud-Beijerland een verwijshulp. Met die app kunnen huisartsen makkelijker bepalen of een patiënt met spier- of gewrichtsklachten doorverwezen moet worden.
Maag-darm-leverarts Marieke Pierik in het MUMC+ in Maastricht constateerde dat haar patiënten heel vaak op het verkeerde moment op controle kwamen. Dat gebeurde bijvoorbeeld lang voor of juist na het weer oplaaien van hun chronische darmontsteking. Zij heeft met anderen een e-health-toepassing ontwikkeld die patiënten permanent volgt.
Als het algoritme een patiënt een rode vlag geeft ziet een verpleegkundige dat op het dashboard in het ziekenhuis. Dan wordt de patiënt opgeroepen en kan de oplaaiende ontsteking vaak in de kiem gesmoord worden.