Een kankerprotocol, een lymeprotocol en tal van adviezen waarin voor ziekten geen medicijnen of behandelingen worden voorgeschreven, maar etherische oliën. NOS op 3 dook in de online handel achter etherische oliën en ontdekte dat er verboden, en zelfs gevaarlijke, gezondheidsclaims worden gedaan:
Etherische oliën zijn steeds populairder en worden voor van alles gebruikt. Vanwege de aangename geur, als huidproduct of als capsule die je inneemt. Ook behandelen mensen er hun huisdier mee. De oliën kunnen ontspannend werken en mensen een goed gevoel geven.
Maar online-verkopers beweren, tegen de regels in, dat ze ook werken bij ernstige ziekten. NOS op 3 verzamelde meer dan honderd screenshots en documenten met beweringen over de werking van etherische olie bij ziekten.
Kankerprotocol
Zo zou de olie Mirre volgens verkopers helpen bij aambeien, maar ook bij kanker. In sommige gevallen wordt er geadviseerd om van operaties af te zien, omdat het weghalen van een tumor de kans op meer kankercellen zou vergroten. In Facebookgroepen worden documenten en protocollen genoemd en onderling gedeeld, waarin staat welke olie kan helpen bij de ziekte van Lyme of kanker.
Allemaal verboden claims, zegt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Want de oliën zijn 'waren', en volgens de toezichthouder geen medicijnen. Hun werking bij ernstige ziekten is niet wetenschappelijk bewezen.
De NVWA noemt de beweringen misleidend en zelfs gevaarlijk. "Mensen die dit lezen denken misschien: ik ga niet naar een dokter, maar ik ga aan de citrusolie om mijn ziekte te genezen. Het is een overtreding van de wet en het mag gewoon niet."
Ook de Keuringsraad, die toezicht houdt op de reclameregels voor medicijnen, schrikt ervan. "Mensen moeten geloven wat ze willen geloven, maar ze mogen niet voorgelogen worden." Met de claims overtreden de verkopers de regels, zegt de Keuringsraad.
Offline gehaald
Vrijwel alle beweringen over de geneeskrachtige werking van de oliën die wij vonden, kwamen van verkopers van oliemerk DoTerra. In een reactie zegt het bedrijf dat ze beter gaan controleren wat er online gebeurt. Na ons contact zijn direct verschillende protocollen en adviezen offline gehaald. Ook een van de Facebookgroepen is gesloten.
DoTerra wijst erop dat ze niet altijd direct zien wat al hun verkopers doen. Wereldwijd heeft het bedrijf 8 miljoen leden en dat aantal groeit snel. Particulieren verkopen de olie vaak zelf door aan derden.
Deze bedrijfsstructuur heet multi level marketing (MLM). Hoe hoger de verkoper staat in die structuur, hoe meer mensen onder hem of haar vallen en hoe meer die persoon kan verdienen. De online MLM rondom etherische oliën is de afgelopen jaren gegroeid in Nederland. Er zijn inmiddels zo'n 90 Nederlandse Facebookgroepen, met tussen de 100 en 9000 leden. Een aantal grote oliebedrijven werkt met deze structuur.
Testimonials
De gezondheidsclaims staan niet op de officiële sites van de oliebedrijven, maar veelal in Facebookgroepen. En ze worden gedaan bij een-op-een-contact, als advies over welke oliën voor iemand kunnen werken. Wat daarbij opvalt, is dat er vaak ervaringen bij staan, zoals 'mijn moeder had hier baat bij voor haar tumor'. Bedoeld om olie binnen het eigen netwerk van de verkoper aan te prijzen.
Maar ook het delen van die ervaringen is verboden, zegt Janine Galjaard van de Keuringsraad, die geneesmiddelenreclames beoordeelt. "Als de testimonials op de Facebookpagina van het bedrijf staan, dan kun je ze daarop aanspreken."
Netwerkmarketing is op zich wettelijk toegestaan. Toch bestaan hier zorgen over. Zo waarschuwde beautyvlogger Mascha Feoktistova van Beautygloss haar volgers hier pas nog voor. "Je wordt lekker gemaakt dat je 'veel kan verdienen' door andere mensen ook verkoper te maken", zei ze. Maar daarvoor moet je eerst zelf geld investeren in de oliën en lang niet iedereen verdient daar uiteindelijk mee.
Controle
Universitair docent Claudia Gross van de Radboud Universiteit, die netwerkmarketing onderzoekt, vindt die verkoopvorm vooral problematisch bij gezondheidsproducten. Volgens haar faciliteert dit het doen van verboden medische claims, omdat producten vaak in de privésfeer worden verkocht. Zo is er geen toezicht op wat verkopers erover zeggen.