Silvana Aparecida de Souza was "een tikkeltje te zwaar", vertelt haar dochter Ana. "Maar verder was ze kerngezond. Geen diabetes, geen hoge bloeddruk, niets." Toen Silvana eind april coronaklachten kreeg, maakte haar familie zich aanvankelijk niet al te veel zorgen. "Mijn moeder was net 53 geworden en altijd superactief, vrolijk, en gezond."
Een paar uur nadat Ana haar moeder naar de eerste hulp had gebracht, reed Ana ook haar nichtje met coronaklachten naar het ziekenhuis. Luciana Santana is weliswaar jonger, maar worstelde met haar gezondheid. "Ik had in februari een beroerte", zegt Luciana. "En ik heb diabetes, astma en obesitas."
Haar echtgenoot heeft een vaste baan, met een goede ziektekostenverzekering voor het hele gezin. Luciana kon terecht in een privékliniek. Haar tante, Silvana, moest naar een publiek ziekenhuis. "Om naar een particulier ziekenhuis te kunnen gaan, moet je geld hebben, of een goede baan. Dat had mijn moeder niet", verzucht haar dochter, Ana.
En of je in een regulier of een privéziekenhuis terechtkomt, is een groot verschil, laat Marc Bessems zien in deze reportage:
In haar huis in een arme wijk van Osasco, een voorstad van São Paulo, doet Ana haar verhaal. "Ze testen alleen als je wordt opgenomen", legt ze uit. Ze moest haar moeder Silvana achterlaten in de gang van de spoedeisende hulpkliniek. "Er was pas een paar uur later een bed voor haar." Omdat familieleden buiten moesten blijven, hield ze contact met haar moeder via WhatsApp.
Silvana klaagde over de zorg. "Ze was te zwak en uitgeput om naar het toilet te kunnen gaan. Maar niemand hielp haar. Mijn moeder is 48 uur lang niet verschoond of gewassen", zegt Ana. Ze sprak er een verpleegster op aan. "Geef me dan toestemming om naar binnen te mogen, dan kan ik haar tenminste een schone onderbroek aandoen", had ze tegen een zuster gezegd. "Die vroeg me of ik een vrouw van 120 kilo overeind kon helpen. 'Nee', zei ik. 'Wij dus ook niet', zei de verpleegster".
Na twee dagen was er eindelijk plek in een echt ziekenhuis. Haar moeder werd overgeplaatst. "Het was de laatste keer dat we elkaar in het echt konden zien, ook al was het op grote afstand", verzucht Ana met tranen in haar ogen.
In het ziekenhuis was de verpleging veel attenter, toch maakte Ana zich grote zorgen. "Ze maakten niet elke dag een röntgenfoto, of een scan om de voortgang van de ziekte in de gaten te houden. Elke dag was er een andere arts, niemand wist precies hoe het zat."
Hoe anders verging het haar nicht Luciana. "Vanaf de eerste dag ben ik uitstekend verzorgd", vertelt zij in haar woonkamer, thuis in Osasco. "In twee dagen tijd maakten ze drie scans, en toen mijn situatie verslechterde, was één dokter met mij bezig, elke dag dezelfde."
Haar nicht besefte steeds meer dat de zorg in het publieke ziekenhuis waar haar moeder lag, niet van dezelfde kwaliteit was. "Het was een gigantisch verschil". Ana laat een audiobericht horen dat haar moeder stuurde vanaf de corona-afdeling. "Particuliere zorg is veel beter. In de publieke ziekenhuizen lijden we veel meer. Haal me hier toch weg Ana", is haar moeder met een geknepen stem te horen.
Ze klaagde tegen de artsen over pijn, maar telkens als Ana de artsen erom vroeg, zeiden ze dat haar situatie stabiel en goed was. Tot de dag dat haar moeder geen berichtjes meer stuurde.
"In de overlijdensakte staat dat ze is overleden aan ademfalen, longontsteking en obesitas. Er wordt met geen woord gerept over corona", vertelt Ana verbitterd.
Anderhalve maand na het overlijden van haar moeder is de uitslag van de coronatest die werd afgenomen op de dag dat ze werd opgenomen in de eerste hulpkliniek nog steeds niet bekend. "Kwijtgeraakt", zegt Ana. Haar moeder wordt niet eens meegeteld in het officiële dodental van de pandemie in Brazilië.