Minimaal 35 euro voor een vliegticket, maakt dat echt een verschil?
Om te voorkomen dat vliegmaatschappijen na de coronacrisis met hun ticketprijzen gaan stunten, willen de coalitiepartijen D66 en ChristenUnie een minimale ticketprijs vastleggen. De angst is dat de maatschappijen bodemprijzen gaan rekenen om hun vliegtuigen vol te krijgen. Is dat een realistisch scenario? En laten vliegreizigers zich afschrikken als ze 35 euro betalen, in plaats van twee of drie tientjes?
Om te beginnen met de tweede vraag. Nee, waarschijnlijk niet. Voor vakantiegangers geldt dat ze kijken naar de totale kosten van een vakantie, zegt luchtvaartonderzoeker Floris de Haan van de Erasmus School of Economics. In 2018 deed een student van De Haan onderzoek naar de invloed van prijsveranderingen in de luchtvaart. Daaruit bleek dat de vraag naar tickets nauwelijks afneemt als de prijs iets hoger wordt. Dat geldt voor vakantievluchten binnen Europa en al helemaal voor zakelijke reizigers en vluchten naar een bestemming buiten Europa.
'Volgende stap richting eerlijke prijs'
Hoewel het effect op het aantal verkochte tickets waarschijnlijk beperkt is, kan De Haan het idee voor een minimumprijs plaatsen. Zo is in Oostenrijk vorige week bepaald dat tickets niet minder dan 40 euro mogen kosten. "Het kan een volgende stap zijn richting een eerlijke ticketprijs", zegt de onderzoeker. "Het liefst zou je de negatieve effecten van vliegen meer in de prijzen terugzien." De Haan noemt een CO2-prijs of compensatie voor overlast als andere opties.
Vliegmaatschappijen betalen ook geen belasting over hun brandstofverbruik, waardoor ze goedkoper vliegtickets kunnen aanbieden. Ter vergelijking: automobilisten betalen bijna een euro aan belastingen per liter benzine. Ook zijn vliegtickets vrijgesteld van btw. Bij treinkaartjes wordt wel 9 procent btw geïnd.
De tweede vraag is hoe realistisch het scenario is waarin vliegmaatschappijen hun tickets ver onder de kostprijs verkopen. De coronacrisis heeft al grote financiële gevolgen die volgens luchtvaartorganisatie IATA dit jaar leiden tot een gezamenlijk verlies van 84 miljard dollar. Terugkomen op het niveau van 2019 duurt waarschijnlijk jaren.
Verschil prijsvechters en KLM
"Er zijn twee richtingen denkbaar", zegt De Haan. Daarvoor moet een onderscheid gemaakt worden tussen budgetmaatschappijen als Ryanair, Transavia en Easyjet, en maatschappijen zoals KLM, Lufthansa en British Airways. Die laatste groep krijgt staatssteun en moet schulden terugbetalen of aan innovaties rond verduurzaming en innovatie voldoen, redeneert de luchtvaarteconoom. "Dat werkt allebei kostprijsverhogend."
Maar bij de budgetmaatschappijen ligt dat anders. Die zijn zelfs al in een prijzenoorlog verwikkeld. Easyjet verkoopt deze zomer een miljoen tickets voor 30 pond. En ook Ryanair doet er alles aan om mensen terug het vliegtuig in te krijgen. "Zodra we weer beginnen met vliegen, verkopen we tickets tegen elke prijs om de vluchten vol te krijgen", liet topman Michael O'Leary door buitenlandse media optekenen.
In een opiniestuk in het Financieele Dagblad ging O'Leary ook in op de Oostenrijkse maatregel. "Een schaamteloze poging om concurrerende budgetmaatschappijen de pas af te snijden", oordeelde hij.
Meerderheid?
Morgen bespreekt de Tweede Kamer de luchtvaartnota, waarin minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat de doelstellingen voor de luchtvaart in de komende decennia heeft geformuleerd. D66 en ChristenUnie zullen hun minimumprijs dan inbrengen.
Het is nog de vraag of het plan voor minimumprijzen van vliegtickets een meerderheid haalt. Denk en de fractie Krol/Van Kooten houden de kaarten nog tegen de borst. Hun stemmen zijn nodig voor een meerderheid.
