Tientallen Britse standbeelden op nominatie om verwijderd te worden
"Rhodes moet weg!", scandeerden zo'n duizend actievoerders voor de ingang van Oriel College, onderdeel van de Universiteit van Oxford. Door met z'n allen op straat te zitten blokkeerden ze het verkeer. De betogers willen dat het standbeeld van Cecil Rhodes, de man die eind 19e eeuw een van de belangrijkste gezichten was van de Britse kolonisatiedrift in zuidelijk Afrika, verdwijnt.
"Deze man staat voor witte overheersing en onderdrukking van de zwarte bevolking", zei Simukai Chigudu, een hoogleraar in Oxford, tegen de menigte. "Hij moet weg."
De demonstratie van gisteren in Oxford staat niet op zichzelf. In het hele land zijn als gevolg van de Black Lives Matter-protesten acties gaande om bepaalde standbeelden en monumenten te laten verwijderen.
In Londen gebeurde dat gisteren al:
Die discussie ontvlamde afgelopen zondag, toen een woedende menigte in Bristol besloot om het standbeeld van voormalig parlementslid en slavenhandelaar Edward Colston omver te trekken en in de nabijgelegen haven in het water te gooien.
Ook in Londen gingen de autoriteiten direct over tot actie. Gisteravond werd in het stadsdeel Tower Hamlets het standbeeld van Robert Milligan verwijderd, nadat talloze inwoners over het standbeeld hadden geklaagd. Milligan was een vooraanstaand zakenman uit de 18e eeuw en tevens eigenaar van honderden slaven op een suikerplantage in Jamaica.
Beelden onderzocht
Burgemeester Sadiq Khan heeft deze week direct een commissie in het leven geroepen om standbeelden waarop kritiek is onder de loep te nemen. Londen is een van de meest diverse steden in de wereld, stelt hij, dat moet terug te zien zijn in de monumenten op openbare plekken in de hoofdstad. Ook 130 andere door Labour aangevoerde gemeenteraden doen onderzoek naar standbeelden.
Activisten hebben zelfs een website opgericht met de naam Topple the racists, waarop tientallen monumenten staan waar in hun ogen racisme aan kleeft.
Het is opvallend dat in Groot-Brittannië ineens nu dit debat tot actie leidt. Over veel standbeelden is al jaren discussie, maar veel gemeenteraden schoven dit vaak gevoelige onderwerp geregeld voor zich uit, of besloten een omstreden beeld toch te laten staan. De wereldwijde golf van anti-racismedemonstraties zette deze discussie weer vol in de schijnwerpers. En de actie van de demonstranten in Bristol was duidelijk de eerste dominosteen die viel.
Dit gebeurde er zondag in Bristol:
Minister van Binnenlandse Zaken Priti Patel zei dat het neerhalen van het standbeeld in Bristol een criminele daad is; vandalisme. En dat de daders zullen worden opgespoord. De regering wil voorkomen dat er nog meer standbeelden door woedende betogers van hun sokkel worden getrokken en mensen het recht in eigen hand nemen.
Tegelijk beschouwen tegenstanders dit als een ordinaire beeldenstorm. Het uitwissen van de geschiedenis. En, vraagt historicus Gill Evans, verbonden aan de universiteit van Cambridge, zich af in de Daily Telegraph: waar ligt de grens? "Het is zeer oneerlijk om mensen in het verleden te beoordelen met de standaarden van vandaag. Niemand zou zo'n test doorstaan", schrijft Evans.
Churchill
Zeker nu er ook discussie is over het standbeeld van Winston Churchill, nog gekroond tot de belangrijkste Brit van de 20ste eeuw. Bij een Black Lives Matter-betoging afgelopen zondag scandeerden demonstranten dat "Churchill een racist" is. Ook werd zijn standbeeld beklad.
Voor veel Britten is de oud-premier de man die voorop ging in de strijd tegen nazi-Duitsland. Kom je aan Churchill, dan kom je aan de Britse ziel. Al wijzen tegenstanders bijvoorbeeld op zijn houding tegenover India, begin jaren 40 nog een Britse kolonie, waar mede door zijn beleid de hongersnood verergerde in 1943.
Het laat zien dat de discussie over de soms oncomfortabele geschiedenis van de vroegere koloniale grootmacht weer volledig is opgelaaid. En voorlopig nog niet ten einde is.
