Aanklagers: geen immuniteit voor verdachten van de MH17-ramp

De vier verdachten in het MH17-proces kunnen zich niet beroepen op de zogeheten combattantenimmuniteit. Dat betoogde het Openbaar Ministerie bij de rechtszaak tegen de verdachten Girkin, Doebinski, Poelatov en Chartsjenko.

Combattantenimmuniteit is een juridische vrijwaring van vervolging voor strijders in een internationaal gewapend conflict tussen staten. Omdat de Volksrepubliek Donetsk en de Russische Federatie zelf steevast hebben ontkend dat er sprake was van een gezagsrelatie, kunnen ze nu geen beroep doen op deze vorm van immuniteit. De strijders waren immers niet in dienst van een staat, zegt het OM.

Ook aan een ander belangrijk criterium, krijgstuchtelijk toezicht, is niet voldaan. "Wel zien we grootschalige schendingen van het oorlogsrecht, zoals standrechtelijke executies, martelingen, plunderingen en het plaatsen van verboden landmijnen, zei officier van justitie Ward Ferdinandusse.

Getuigen

Het OM vertelde dat de verdachten vooral zijn geïdentificeerd op basis van de getapte telefoongesprekken. Daarin gebruiken ze weliswaar verschillende namen, maar het OM heeft op basis van openbare bronnen en met behulp van getuigen rondom de verdachten kunnen vaststellen om wie het ging. Ook werd duidelijk hoe de hiërarchische verhoudingen waren: Girkin was duidelijk de hoogste man. Daaronder kwamen respectievelijk Doebinski, Poelatov en Chartsjenko.

Oleg Poelatov wordt als enige verdachte vertegenwoordigd door Nederlandse advocaten. Die hebben hem mede door de coronacrisis nog niet kunnen ontmoeten. Het Openbaar Ministerie vreest dat de rechtszaak daardoor vertraging kan oplopen.

Maar, zo zegt het OM, ook Poelatov zelf lijkt er niet veel werk van te maken. Officier van justitie Thijs Berger: "Poelatov heeft niet geprobeerd om met zijn raadslieden te communiceren over het dossier en heeft geen gebruik gemaakt van de mogelijkheden om zijn verdediging vorm te geven. Het lijkt de keuze van Poelatov om alleen oppervlakkig en via tussenpersonen contact te houden met zijn advocaten."

Apart behandelen

Het OM meent dat de zaken van Girkin, Doebinski en Chartsjenko klaar zijn voor inhoudelijke behandeling in het najaar. Als de zaak-Poelatov meer tijd vergt, moet de rechtbank misschien beslissen die zaak apart te behandelen, suggereerde Berger.

"Het is geen onwil van Poelatov om niet met ons te communiceren", reageerden zijn advocaten. "Wij willen dat niet, want het is niet veilig." Ze doelen daarmee op het risico dat digitale communicatie kan worden afgeluisterd.

De verdediging stoort zich ook aan de toenemende druk: "We zijn in een trein gestapt met op kop het OM als stoomlocomotief en daarachter drie wagonnetjes met circa honderd OM-medewerkers. In wagon 4 zit de rechtbank en de advocaten in wagonnetje 5, dat pas vier maanden geleden is aangekoppeld. Die trein gaat steeds harder rijden, daarom trekken wij aan de handrem", aldus advocaat Van Eijck.

De zitting wordt hervat op maandag 22 juni. Dan zullen de advocaten van Poelatov vertellen welke onderzoekswensen zij hebben, alvorens de rechtszaak echt inhoudelijk kan worden behandeld.