Bijna helft coronaboetes niet in orde, bijna niemand maakt bezwaar

Grofweg de helft van de uitgeschreven coronaboetes was incompleet en is door het Openbaar Ministerie teruggestuurd naar politie en gemeenten, zegt het OM. De boetes voldoen niet omdat de overtreding niet duidelijk is omschreven, de juiste documenten ontbreken of omdat persoonsgegevens van de verdachten niet kloppen. De politie en handhavers krijgen de kans om de boete aan te passen.

Op peildatum 10 mei waren er in totaal 18.200 boetes uitgeschreven voor onder meer het overtreden van regels voor afstand en samenscholing. In de eerste weken van het afstandsbeleid lag het foutpercentage van politie en handhaving op 60, na verduidelijking van de werkinstructie slonk het naar ongeveer 40. Exacte cijfers heeft het OM niet direct paraat.

Boete is ook een strafblad

In 7400 gevallen heeft het OM vastgesteld dat de verdachte daadwerkelijk schuldig is. In die gevallen krijgen mensen een zogeheten strafbeschikking: zij worden zonder tussenkomst van de rechter veroordeeld en krijgen een boete opgelegd en een aantekening op hun strafblad.

Dat geldt voor overtreders die bijvoorbeeld een illegaal feest organiseren, maar er zijn ook gevallen bekend van mensen die zich aan de afstandsregels hielden, maar een boete kregen omdat zij met meer dan drie mensen in bijvoorbeeld het park zaten. Premier Rutte zei deze week dat het nooit verboden is geweest om buiten te zijn in groepen van meer dan drie personen. "Daar zit geen strikte begrenzing op", zei hij dinsdag, mits de afstandsregels worden nageleefd en het geen evenement wordt.

Maar er zijn gevallen bekend waarin groepen van vier of meer toch zijn behandeld als verboden samenscholing. "Vanuit de overheid was vanaf het begin gecommuniceerd dat groepen van meer dan drie niet zijn toegestaan. Daar hebben wij ook op gehandhaafd", zegt een woordvoerder van de Nationale Politie. "Maar beleid was wel om eerst te waarschuwen en in gesprek te gaan."

Lou van Rossum en Taco Nijman uit Schiedam werden tot hun eigen verbazing op de bon geslingerd. We spraken ze daar eerder over:

Advocaten waarschuwden voor willekeur bij het naleven van de regels en zeggen dat het voor veel verdachten mogelijk loont om bezwaar aan te tekenen. Uit de cijfers blijkt dat minder dan 1 procent van de mensen dat doet. Van 7400 mensen die een strafbeschikking hebben gekregen, hebben tot dusver slechts 70 mensen bezwaar aangetekend.

Omdat de bezwaartermijn nog niet is verlopen, kan dit aantal nog oplopen. Maar duidelijk is wel dat duizenden mensen geen bezwaar hebben aangetekend. Zij zijn het dus eens met de strafbeschikking en het bijbehorende strafblad of denken dat verzet kansloos is.

Een andere mogelijkheid is dat een deel van hen niet weet wat de consequenties zijn. De politie is niet verplicht dit uit te leggen. In de brief van de strafbeschikking van het OM staat wel dat er een aantekening kan worden gemaakt in het strafblad en dat er een bezwaarmogelijkheid is.

"Ik had wel meer dan 70 bezwaarschriften verwacht", zegt hoogleraar strafrecht Theo de Roos. "Ik vermoed dat mensen niet weten wat de consequenties zijn. Ze denken dat er met het betalen van de boete vanaf zijn, net als bij een verkeersovertreding, en realiseren zich niet dat een strafblad gevolgen kan hebben voor hun toekomstige loopbaan."

"Belangrijk uitgangspunt in het recht is dat je als burger weet waar je aan toe bent", vervolgt hij. "Dat is vaak verre van duidelijk. Als je zo'n zaak doorzet, dus wel bezwaar aantekent, heb je kans dat je de zaak wint en dat de boete vervalt." Volgens De Roos zijn er voldoende juridische bezwaren te bedenken tegen de noodverordening, die in zijn ogen onduidelijk. "Ik moedig iedereen aan hiertegen te procederen."

Extreme zaken voor de rechter

In extreme gevallen, in zaken waar een mogelijke gevangenisstraf op staat, wordt een zaak doorverwezen naar de rechter. Dit gaat om zaken waarbij mensen expres hoesten of spugen richting agenten. Het OM heeft 207 van dit soort zaken in behandeling genomen.

Het OM kan boetes ook afwijzen omdat niet kan worden bewezen dat een verdachte een overtreding heeft begaan. Hoe vaak dat is gebeurd, laat het OM nog weten aan de NOS.