Onderzoek naar impact coronacrisis: 'Mensen missen toekomstperspectief'

Angst om ziek te worden of je baan te verliezen. Onzekerheid over wanneer je een familielid in het verpleeghuis weer kunt bezoeken en druk op het gezinsleven door de combinatie van thuiswerken en thuisonderwijs. De coronacrisis raakt iedereen in de samenleving.

Onderzoekers van de Erasmus Universiteit hebben in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam, Kieskompas en de gemeente Rotterdam onderzoek gedaan naar de impact van de crisis op verschillende groepen in Nederland. Ook is specifiek gekeken naar de situatie in Rotterdam. In vervolgstudies zullen ook andere steden in Nederland worden uitgelicht.

"We kennen de gezondheidsstatistieken en de economische cijfers, maar het in kaart brengen van de maatschappelijke impact is cruciaal nu er wordt gedacht over het versoepelen van de maatregelen", zegt hoofdonderzoeker en socioloog Godfried Engbersen.

Nieuwe kwetsbare groepen

Uit het onderzoek blijkt dat naast de 'traditionele' kwetsbare groepen ook andere groepen hard worden geraakt. "Die traditionele groepen zijn bijvoorbeeld lager opgeleiden, ouderen, mensen met een slechte gezondheid of een gering sociaal netwerk", zegt Engbersen.

"Bij deze crisis zien we ook nieuwe kwetsbare groepen zoals flexwerkers, zzp'ers en mensen die huren in de vrije sector. Deze mensen zijn ontzettend bang voor de financieel-economische gevolgen. Ook jongeren ervaren hierdoor veel stress."

Sociaaleconomische gevolgen

Een groep mensen in Nederland ondervindt al sociaaleconomische gevolgen van de crisis. Ongeveer 5 procent van de werkzoekenden geeft aan dat ze door de coronacrisis hun baan zijn verloren. En een kwart van de zzp'ers en flexwerkers zegt minder inkomen te hebben dan voor de crisis.

Maar de angst voor de toekomstige gevolgen is nog veel groter. "In Rotterdam voelt bijna 40 procent van de mensen zich persoonlijk bedreigd en meer dan 70 procent ziet covid-19 als bedreiging voor de stad. Die effecten zijn enorm, dat heb ik nog nooit zo meegemaakt", zegt Engbersen.

Deze grafiek laat zien hoeveel procent van de ondervraagden onzekerheid ervaart over werk en inkomen:

Veel mensen zijn onzeker over hun toekomst. Een kwart tot een derde van de ondervraagden zegt sinds de coronacrisis angstiger te zijn, zich moeilijker te kunnen ontspannen en niets te hebben om naar uit te kijken. Vooral jongere mensen ervaren meer stress dan voorheen.

Ook is onderzocht hoe mensen omgaan met hun emoties in deze crisis. In hoeverre denken ze dat de uitbraak van covid-19 buiten hun eigen invloed ligt of ontkennen ze de uitbraak zelfs.

In deze grafiek wordt uitgesplitst hoe mensen omgaan met de coronacrisis:

Het grootste deel van de mensen is van de ernst van de situatie doordrongen. Daardoor is er veel steun voor de maatregelen die het kabinet instelde. Tussen de 80 en 95 procent van de ondervraagden zegt voldoende afstand te houden, regelmatig de handen te wassen en zoveel mogelijk thuis te blijven.

Bij het vermijden van sociale contacten ligt dat percentage lager. Zo'n 60 procent zegt contact met familie en vrienden te vermijden en zo min mogelijk in de publieke ruimte te zijn.

De onderzoekers zien niet alleen negatieve effecten van de crisis. Een grote meerderheid van de mensen is in deze tijd meer dan normaal bereid om anderen te helpen. Aan familie wordt die hulp meestal al actief aangeboden en in mindere mate ook aan vrienden of buren.

Het gaat vooral om ondersteuning door af en toe een praatje te maken en boodschappen voor de ander te doen. Ook wordt er voor de ander gekookt of wordt geholpen bij het ophalen van medicijnen.

Vertrouwen in instituties, media en mensen

Naast het vertrouwen in de sociale omgeving is er ook een groot effect te zien op het vertrouwen in instanties. Het vertrouwen in de overheid is met 29 procent toegenomen. Het vertrouwen in het RIVM steeg met 23 procent. "Dat is ook belangrijk voor de mate waarin mensen zich aan de maatregelen houden", zegt onderzoeker Engbersen.

Mensen zijn daarentegen veel minder gaan vertrouwen op sociale media gaan vertrouwen. Dat nam af met zo'n 21 procent. Mannen hebben op alle onderdelen meer vertrouwen dan vrouwen;

In deze grafiek is te zien hoeveel vertrouwen mannen en vrouwen hebben in de in instanties: