Zo kijken de vijf populairste Europese vakantielanden naar komende zomer

• Eline de Zeeuw

  redacteur Sport & Buitenland

Landen als Spanje en Italië zuchtten afgelopen jaren onder hordes toeristen. Maar nu bezoekersrecords plaatsmaken voor de stilte dreigt een ramp. Want overlast door toerisme of niet, een groot deel van de Europese economie vaart op die sector. De miljoenen mensen die er hun brood mee verdienen, gaan een loodzware zomer tegemoet.

Dit is hoe de vijf populairste vakantielanden van Europa naar aankomende zomer kijken. Vijf verhalen over een onvermijdelijke klap.

Spanje is een gegarandeerde zomerhit: elk jaar arriveren er meer toeristen. Tot nu. De krant ABC meldde dat de regering zelfs overweegt de landsgrenzen de rest van het seizoen dicht te houden.

"Daarna bleef het angstvallig stil", zegt correspondent Rop Zoutberg. "Omdat iedereen begrijpt dat de kip met de gouden eieren daarmee onder de guillotine werd gelegd." Gevreesd wordt dat de verliezen dit jaar oplopen tot 90 miljard. De minister van Toerisme, Reyes Maroto, wond er geen doekjes om: "Herstel gaat heel veel tijd kosten."

Vorig jaar maakte Rop Zoutberg nog een Nieuwsuur-reportage over het massatoerisme. Inwoners van Barcelona noemden hun leven "erger dan in een dierentuin". "Een filmmaakster vroeg zich af wat er van de stad over zou blijven als de toeristen zouden verdwijnen. Toen werd dat niet voor mogelijk gehouden, nu is het ironisch genoeg een feit."

Dit is de bewuste reportage uit september 2019:

Meer naar het zuiden, vlak bij Málaga, runt Hans Schellekens met zijn vrouw Anne-Loes B&B Casa Agradable. Zijn schoonmoeder is op dit moment de enige gast. Die kwam net voor de lockdown over vanwege een operatie van haar dochter en kan nu niet meer terug naar Nederland.

"We zijn bezig aan ons twaalfde seizoen. De boekingen zijn er wel, maar niemand kan komen. We zijn afhankelijk van de goodwill van gasten die bij ons gereserveerd hebben. Als ze akkoord gaan met uitstel van hun verblijf, hoeven we de aanbetaling niet gelijk terug te betalen. Dat scheelt iets, want het is geld dat je eigenlijk niet kunt missen."

Parijs, de Dordogne of de Côte d'Azur: Frankrijk is al jaren 's werelds populairste vakantiebestemming. In de zomer zijn op Franse campings toeristen net zo'n zekerheid als kraakverse baguettes. Maar of zij dit seizoen kunnen komen is nog ongewis. Vanaf 11 mei wordt de lockdown in Frankrijk geleidelijk opgeheven, maar voor campings, hotels en musea is nog geen plan.

Gé Kusters is eigenaar van camping Le Paradis in de Dordogne en vicepresident van de Franse campingbond. Daarmee werkt hij aan een voorstel voor een vier-fasen-opening van de campings. Kusters is optimistisch. "We hopen deze zomer nog volledig open te kunnen gaan. Al is het voor een kleine camping misschien makkelijker dan voor een grote."

De situatie is "nog niet dramatisch", maar kan dat wel worden. "De meesten houden het geen jaar vol zonder inkomsten. We kunnen gasten die annuleren inmiddels officieel vouchers aanbieden, waardoor ze hun reis met een jaar kunnen uitstellen. We hoeven hun aanbetaling dan niet direct terug te betalen, maar het betekent wel dat we het volgend jaar óók in onze portemonnee gaan voelen."

Inmiddels heeft 95 procent van de bedrijven in de toeristische sector het personeel naar huis gestuurd. De pijn wordt in het hele land gevoeld. "Ook voor de luchtvaart in Frankrijk dreigt een ramp", zegt correspondent Frank Renout. "Vliegveld Orly bij Parijs is al voor onbepaalde tijd gesloten. Als de zomervakantie ook nog in de soep loopt, kan dat de nekslag betekenen voor luchtvaartmaatschappijen en vliegvelden."

Toerisme is een van de pijlers van de Italiaanse economie, benadrukt correspondent Mustafa Marghadi. "Nu dat wegvalt ontstaat een gigantisch probleem. Hier gaan mensen aan kapot."

Verwacht wordt dat dit jaar zo'n 29 miljard euro aan inkomsten uit het toerisme zal verdampen. Voor de komende maanden is een groot deel van de trips al geannuleerd. "Er werd steen en been geklaagd over de hordes toeristen die naar dit land afreizen, maar dit is de compleet andere kant. In dit tempo gaat Italië terug naar de jaren zestig, toen het nog voor de boom van het massatoerisme stond."

Eelco van der Linden heeft een agriturismo in Italië, op een heuvel tussen Siena en Perugia. "Dat loopt hartstikke goed." Hij verbetert zichzelf: "Dat líep hartstikke goed. Want nu gebeurt hier niets, helemaal niets. En ik vraag me af wat mensen komende maanden willen riskeren om de grens over te gaan."

Eerder die week hoorde hij Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, EU-burgers adviseren geen zomervakantie te boeken. "Dat wil je dan eigenlijk niet horen. We moeten het juist hebben van die periode. Als er niemand komt, lopen we zo'n 35.000 euro mis."

Toeristen die hun reis naar Italië al geboekt hebben, kunnen een voucher krijgen. Aanbetalingen hoeven ondernemers dan niet gelijk terug te betalen. Voor velen is dat niet genoeg om te overleven: ze willen hulp van de overheid door bijvoorbeeld belastingvoordeel of kortingen.

Duitsland profiteert al jaren het meest van Nederlandse toeristen en andersom. Nu kom je zonder goede reden het land niet in en mogen hotels geen overnachtingen aanbieden aan toeristen. "De toerismebranche is wanhopig", zegt correspondent Judith van de Hulsbeek. "Het is een belangrijke werkgever in Duitsland."

Veel reisorganisaties en vliegtuigmaatschappijen bieden nu een voucher, een Gutschein, aan klanten ter vervanging voor hun geboekte reis. "De regering heeft de regels nu zo aangepast dat die tot 2021 geldig zijn. Is die dan nog niet ingeleverd, dan pas krijgt de klant zijn geld terug. Tot ergernis van de consumentenbond: die vindt niet dat reizigers als bank voor de reisbranche moeten dienen."

Ondertussen wordt gewerkt aan originele oplossingen. Zo heeft een toerisme-organisatie in het noorden van Duitsland geopperd de zomervakantie door te schuiven naar augustus en september. En op Instagram doet ook de hashtag #discovergermanyfromhome het goed.

"En vergeet niet: andersom balen de Duitsers ook. Zij klagen dat ze nu niet naar Nederland op vakantie kunnen."

"Het regent annuleringen", zucht Ria van de Logt. Als eigenaar van reisbureau Magic Travel boekt ze vakanties en organiseert ze schoolreizen. "6 maart heb ik mijn laatste ticket naar Amsterdam verkocht, sindsdien is het stil. En ik vrees dat dat zo tot augustus blijft."

Toerisme was jarenlang de Griekse reddingsboei, zegt correspondent Conny Keessen. "Die bedrijfstak bleef zelfs tijdens de financiële crisis overeind. De belangrijkste bron van inkomsten voor de economie valt nu weg, en dat maakt dit land misschien wel het kwetsbaarst van heel Europa."

Griekenland hoopt een deel van het seizoen te redden. De overheid heeft een vouchersysteem goedgekeurd, waarmee toeristen hun geboekte vakantie tot 18 maanden kunnen uitstellen. Ook vraagt de toeristische sector om btw-verlaging en uitstel van belastingbetalingen.

Van de Logt kan geen aanspraak maken op eventuele regelingen. Ze woont in Griekenland, maar haar bedrijf staat geregistreerd in Nederland. Mede daardoor valt ze tussen wal en schip. "Dat is pech. Ik kan de komende twee, drie maanden de urgentste rekeningen betalen. Maar daarna wordt het moeilijk."

"Sommige vrienden in Nederland zeggen me hoe fijn ze het vinden dat ze eindelijk tijd hebben om een boek te lezen. Ik niet. Ik denk elke ochtend na het wakker worden: weer een dag, weer die onzekerheid."