Coronavocabulaire: 'Veel eendagsvliegen, maar anderhalvemetersamenleving blijft'

• Annemieke van Put

  redacteur Online

Balkonbingo, coronahoester, lockdownparty, raamzwaaien. Aan de Nederlandse taal zijn in de coronacrisis heel wat nieuwe woorden toegevoegd en het einde is nog niet in zicht. "Een interessante ontwikkeling", vindt Ton den Boon, hoofdredacteur van Van Dale.

Den Boon zag in een zaterdagkrant zo veel nieuwe woorden die met corona te maken hadden, dat hij aan een coronawoordenboek begon. Daarin zijn inmiddels zo'n 700 woorden opgenomen. Van de meer zakelijke woorden als coronapatiënt en gezichtsmasker, tot creatieve nieuwelingen als lockdownkilo's en balconversatie.

"Er worden nu ook de zogenoemde portmanteauwoorden bedacht", zegt de woordenboekmaker. "Dat is een samentrekking van twee bestaande woorden. Neem quarantaine en tinderen, dat wordt quarantinderen."

'Eindeloos samenstellen'

Het Nederlands leent zich daar ook goed voor, zegt Roos de Bruyn van Onze Taal. "Het Nederlands is een heel samenstellingsvriendelijke taal, we kunnen eindeloos samenstellingen maken.

"Woorden als anderhalvemetersamenleving drukken ook heel goed uit waar we naartoe moeten straks, namelijk dat we meer afstand moeten houden. Dat soort woorden voorzien in hun behoefte."

Naast veel nieuwe woorden en uitdrukkingen zijn vaktermen uit de zorg, zoals triage en frontlinie, ook steeds gangbaarder geworden. "De metaforiek wordt ontleend aan oorlogsvoering", zegt Den Boon van Van Dale.

"Het woord zorghelden alleen al komt van het slagveld. De artsen en verpleegkundigen werden de frontsoldaten genoemd in de strijd. En het is grappig dat zo'n metaforiek ineens internationaal omarmd wordt. We strijden tegen een onzichtbare vijand."

Blijvertjes

Van de ruim 700 woorden die nu in het coronawoordenboek van Den Boon staan, verwacht hij dat er zo'n 70 zullen blijven na de crisis. Een op de tien, dus. "Er zijn natuurlijk ook veel eendagsvliegen, die verdwijnen weer."

"En uiteindelijk zijn mensen kort van memorie. Als er na de zomer nog iets heel belangrijks gebeurt, of we belanden uiteindelijk in een hele diepe depressie met allerlei economische termen, dan zou het best kunnen dat we weer hele andere woorden krijgen."

Dikke Van Dale

Ook De Bruyn van Onze Taal denkt dat veel coronawoorden weer zullen vervagen. "Het is ondoenlijk om alle woorden in het woordenboek op te nemen. En veel samengestelde woorden zijn vaak al heel doorzichtig. Denk aan fietsbel: als je een fietsbel op een driewieler zet, dan heb je een driewielerfietsbel. Dat soort doorzichtige woorden hoef je niet in het woordenboek op te nemen."

Welke woorden uiteindelijk de Dikke van Dale zullen halen, is moeilijk in te schatten, zegt Den Boon. "Maar anderhalvemetersamenleving is een woord waarvan we nu al weten dat dat een historische term gaat worden. Grote kans dat we dat woord dus ook in het woordenboek zullen gaan aantreffen."