Die Getriebenen: crisismanager Angela Merkel verfilmd
Wie kan Europa deze zomer door de volgende fase van de corona-crisis leiden? Veel ogen zijn gericht op bondskanselier Merkel, Want in juli neemt Duitsland tijdelijk het voorzitterschap van de Europese Unie over. Bij de vorige grote crisis, die rond de vluchtelingen in 2015, speelde Merkel ook een belangrijke rol.
Met haar politiek van "Wir schaffen das" oogstte ze destijds lof van velen, maar ook zware kritiek van anderen. Over die spannende maanden, nu vijf jaar geleden, is in Duitsland een film verschenen. Die Getriebenen, die vanavond bij de ARD werd uitgezonden, schetst een indringend beeld vanuit de cockpit van de Duitse politiek in 2015.
Correspondent Wouter Zwart sprak met de auteur van Die Getriebenen en met de actrice die de rol van Angela Merkel vertolkt:
Europa zag een toestroom van honderdduizenden Syrische vluchtelingen, lange karavanen trokken door verschillende landen en op de Middellandse Zee voltrok zich het ene na het andere humanitaire drama. Intussen bouwden Oost-Europese lidstaten als Hongarije hekken aan de grens om de mensen buiten te houden.
Op de rand van crisis
Duitsland, het gewenste eindstation van vele vluchtelingen, balanceerde in die dagen op de rand van een politieke crisis. Bondskanselier Merkel stond onder grote druk van de rechterflank van haar partij CDU/CSU om de grenzen dicht te houden. Het liep anders.
De Duitse regering besloot van de ene op de andere dag om het Verdrag van Dublin niet langer te eren. Tot dan toe gold dat een EU-lidstaat waar een vluchteling aankomt, ook verantwoordelijk was voor de asielprocedure. Maar door het verdrag raakten zuidelijke landen als Italië en Griekenland volkomen overspoeld met asielzoekers. Merkel besloot te pleiten voor een eerlijkere verdeling van de vluchtelingen.
Opkomst AfD
De gevolgen van die beslissing waren ongekend. In de jaren erna kwamen zo'n 1,2 miljoen vluchtelingen naar Duitsland. Het leidde tot protesten van boze burgers, rechts-extremistisch geweld en indirect tot de opkomst van de populistische partij Alternative für Deutschland. De AfD houdt bondskanselier Merkel met haar "welkomstpolitiek" verantwoordelijk voor het binnenhalen van islamitische terroristen.
Maar Merkel werd ook geroemd. Internationaal kreeg ze veel lof voor haar leiderschap in de zoveelste crisis die Europa op haar grondvesten deed trillen. En in eigen land bleek, in tegenstelling tot wat de protesten deden vermoeden, een ruime meerderheid te bestaan voor het opnemen van vluchtelingen.
Grote bereidheid tot opvang
"Wie beweert dat Merkel destijds tegen de wil van de bevolking heeft gehandeld, zit fout", constateert journalist Robin Alexander. Hij volgt de bondskanselier al tien jaar en schreef het boek Die Getriebenen, waarop de film is gebaseerd.
"De vluchtelingenkwestie was is in 2015 in elke burger-enquête het belangrijkste thema, maar dan wel in positieve zin. De bereidheid van mensen om asielzoekers op te vangen was groot. Mensen stonden letterlijk op station te applaudisseren toen ze met de trein aankwamen."