Verdriet over uitstel herdenking bevrijding Westerbork
De grootste jubileumherdenking van de bevrijding van kamp Westerbork is niet doorgegaan vanwege het coronavirus, tot verdriet van de overlevenden.
Kamp Westerbork in het Drentse Hooghalen was in de Tweede Wereldoorlog het doorgangskamp van waaruit Joden uit Nederland naar de vernietigingskampen in Oost-Europa werden gedeporteerd. Op 12 april 1945 bevrijdden de Canadezen de 876 bewoners die toen nog in Westerbork waren.
De herdenking is nu uitgesteld tot 13 september. Het museum is gesloten. Directeur Gerdien Verschoor zegt dat ze veel mensen had verwacht bij de herdenking. "Mensen die nu oud zijn, maar kind waren toen het kamp werd bevrijd. En de mensen daarvan die nog leven, die zouden hier vandaag zijn geweest."
Verschoor legt uit waarom voor de nieuwe datum gekozen is:
Toch is Kamp Westerbork deze dagen niet helemaal verlaten, soms komen enkele mensen naar het kampterrein. Ze hebben een behoefte om juist nu in Westerbork stil te staan bij wat er is gebeurd, bij hun naasten die niet zijn teruggekeerd.
Voor de overlevenden is herdenken van groot belang. Zoals voor Eva Weijl (1935) uit Amsterdam: "De plek is heilig voor mij. Ze hebben me niet te pakken gekregen. Ik leef, ik ben er en ik moet het verhaal levend houden."
Weijl was 6 jaar oud toen zij met haar ouders naar Westerbork werd gedeporteerd. "Ik was bevoorrecht. Mijn ouders probeerden altijd de ellende van me weg te houden en ik heb nooit vreselijke drama's gezien."
Samen hebben ze de oorlog overleefd en de bevrijding in Westerbork meegemaakt. Pas later werd haar duidelijk op welke verschrikkelijke plek ze is geweest. Nu geeft ze lezingen op scholen in Duitsland, onder meer in de omgeving van Kleef, waar haar vader was geboren.
Het was vreselijk. Je wist niet of je er de volgende dag nog was. Je moest opdrachten uitvoeren, of je ze nu begreep of niet.
Virry de Vries Roblès (1932) uit Harderwijk zou een van de sprekers zijn tijdens de herdenking. Ook zij heeft de bevrijding meegemaakt in Kamp Westerbork, na er drie jaar te hebben gezeten met haar ouders en broertje. Haar herinneringen zijn verdrietig.
"Mijn broertje is in het kamp geboren en als mijn ouders moesten werken bleef ik op hem passen. Het was vreselijk. Je wist niet of je er de volgende dag nog was. Je moest opdrachten uitvoeren, of je ze nu begreep of niet. Niemand vertelde je wat. Dat kun je aan kinderen van vandaag nauwelijks nog uitleggen."
Gemeenschapszin
De Vries Roblès begrijpt dat de herdenking nu niet doorgaat. "Herdenken is belangrijk, we moeten dat in ere houden, vooral voor de mensen die het niet hebben overleefd. Maar ik leg me erbij neer, ik ga niet treuren over dingen die niet kunnen. Ik ben een overlever."
Ze hoopt dat de coronacrisis ook iets goeds brengt: "Ik hoop dat de corona jongere generaties wakker schudt. Dat dit een signaal is dat de gemeenschapszin weer naar boven komt. Vooral jonge mensen vergeten dat weleens: die zijn vooral bezig met wat ze zelf willen en hebben. En als iets kapot is, gooien ze het weg en kopen ze iets nieuws. Ik hoop dat ze hierdoor ontdekken dat we ook oog voor elkaar moeten hebben en voor onze omgeving. Dat is de zin van het leven."