De NOS gaat vanmiddag terug naar Nederland-Spanje, 'wordt het zo'n dag?'
"Heeft u buren die niet kijken? Ga naar ze toe en zeg ze dat ze de televisie aan moeten zetten. Nu, want het is het waard."
Het is het commentaar van Frank Snoeks bij Spanje-Nederland, het eerste groepsduel van Oranje op het WK 2014. De NOS neemt je zondagmiddag vanaf 15.00 uur op NPO 1 integraal mee terug naar die historische voetbaldag.
Dat het in Salvador eindigde in 5-1 hoeven we je niet te vertellen. Die uitslag zit bij elke voetballiefhebber nog vers in het geheugen. Maar hoe waren de verwachtingen vooraf eigenlijk? Wat speelde er toen bij het Oranje van bondscoach Louis van Gaal? Terug naar 2014.
Het is Kevin Strootman die onbedoeld een sleutelrol vertolkt in aanloop naar het WK. De middenvelder, onder Van Gaal basisspeler, loopt namelijk een zware blessure op, waardoor hij niet mee kan naar de eindronde in Brazilie.
Een belangrijke pion op het middenveld valt daarmee weg. Het zet Van Gaal aan het denken. Zijn selectie loopt niet over van spelers van wereldklasse, zoals vier jaar eerder wel het geval was, toen in Zuid-Afrika de WK-finale werd gehaald.
Arjen Robben (Bayern München) en Robin van Persie (Manchester United) zijn de enige spelers die nog actief zijn in de wereldtop. Wesley Sneijder (Galatasaray) is over zijn hoogtepunt heen en Rafael van der Vaart (HSV) is ook geblesseerd afgevallen.
De individuele kwaliteit van Oranje loopt dus vooral voorin. In samenspraak met zijn twee aanvoerders, Van Persie en Robben, besluit Van Gaal na het wegvallen van Strootman om het Hollandse 4-3-3-systeem overboord te gooien en te gaan sleutelen aan een systeem met vijf verdedigers.
In de laatste oefenduels voor het WK overtuigt het Nederlands elftal niet in het nieuwe 5-3-2-systeem. Er wordt weliswaar niet verloren (1-1 tegen Ecuador, 1-0 winst op Ghana, 2-0 winst op Wales), maar het spel oogt stroef en onwennig.
En er is kritiek vanuit de pers. Het Nederlands elftal hoort volgens een aantal journalisten aanvallend en attractief voetbal te spelen, zoals het team dat onder leiding van Johan Cruijff in 1974 de wereld veroverde. Verdedigend en afwachtend spel hoort niet bij Oranje, vindt men.
Wat was 2014 ook alweer voor jaar? De video hieronder frist het geheugen wat op. Weet jij bijvoorbeeld nog wat loomen is?
De verwachtingen vanuit de media en de bevolking zijn erg laag. Sterker nog: er wordt gevreesd voor een uitschakeling in de groepsfase. Oranje is namelijk gekoppeld aan regerend wereld- en Europees kampioen Spanje, het fitte Australië en de voetbalmachine van Chili.
Nederland is dan in drie jaar tijd van plaats 1 op de FIFA-wereldranglijst naar plaats 11 afgezakt. Ook de wedkantoren geloven niet in Oranje. Zet je een euro in op de wereldtitel voor Nederland, dan krijg je 35 keer je inzet terug. Daarmee staat het team bij de 'bookies' op plaats tien.
Louis, het wapen van Oranje
Maar Nederland heeft een wapen, genaamd Louis van Gaal. In Brazilië gaat een van zijn grootste dromen in vervulling: een land coachen op een WK. Na de eerdere mislukte kwalificatie voor het WK 2002, lukt het dit keer wel. Ongeslagen weet hij zich te plaatsen met Oranje.
En beter dan in 2002 snapt hij zijn spelers. Ja, Sneijder plakt hem het liefst achter het behang, nadat hij zijn aanvoerdersband onder Van Gaal heeft moeten inleveren. Maar Robben en Van Persie werken graag met Van Gaal en de rest van de jeugdige selectie adoreert hem bijna.
Van Gaal kan als geen ander van een overwegend jong elftal een team maken. En in de voorbereiding heeft hij daar ruim de tijd voor. Elke dag weer kan hij schaven aan de tactiek, het systeem en het inspelen op de komende tegenstanders.
Daarbij zorgt hij ook voor wat bluf en zelfvertrouwen in de groep. Zo zegt hij op de dag voor de wedstrijd tegen Spanje: "Wij kunnen de verrassing worden van het toernooi en de halve finale of zelfs de finale halen. Daar ben ik van overtuigd, maar dan moet wel alles kloppen."
De kritische achterban denkt er anders over. Oranje mag tegen favoriet Spanje blij zijn als het geen grote nederlaag wordt. Bij een punt mag het zelfs juichen. Tenzij dat bekritiseerde 5-3-2-systeem gaat verrassen.
Achterin moeten centrale verdedigers Stefan de Vrij, Ron Vlaar en Bruno Martins Indi de boel zien dicht te houden en dan is het hopen op een uitbraak. Voorin moeten de snelle dribbels van de fitte Robben en de vleugjes genialiteit en de scoringsdrift van Van Persie het verschil maken.
Stations overslaan
Zo'n 24 uur voor de aftrap heeft Van Gaal het bij de uitleg van zijn spelplan over 'stations overslaan'. Bij een balverovering moeten spelers geen breedtepass geven, maar kiezen voor de diepte om op die manier Spanje pijn te doen.
Als bijvoorbeeld linksback Daley Blind de bal krijgt, moet hij niet eerst kijken of hij naar een andere verdediger of middenvelder over de grond kan passen, maar mag hij ook weleens kiezen voor een lange bal richting Robben of Van Persie.
En zo geschiedde. Zegt het voort.