Het advies van het RIVM aan 65-plussers is om grote gezelschappen en het openbaar vervoer te vermijden. Zeker als ze een broze gezondheid hebben, moeten ze zo min mogelijk bezoek ontvangen. Toch zijn er ook ouderen die hun sociale activiteiten in stand houden en naar buiten gaan, ondanks het coronavirus. Dat leidt tot bezorgdheid bij naasten en buurtbewoners.
Op sociale media schrijven gebruikers dat ze opvallend veel oudere mensen zien op straat, in supermarkten en op weekmarkten. Ouderen die gezond zijn mogen naar buiten en kunnen gewoon boodschappen doen, maar soms gaan ze er samen met anderen op uit. Ook het houden van gepaste afstand lukt niet altijd.
Bezorgde kinderen laten op Twitter weten dat hun ouders op leeftijd te weinig rekening houden met het coronavirus, en dat ze hun (klein)kinderen, buren en vrienden blijven zien.
Er zijn ook ouderen die de straat op gaan om anderen te helpen. Het risico op besmetting nemen ze voor lief. Zo brengt Frits de Koning (83) maaltijden rond als vrijwilliger voor een thuiszorgorganisatie in Zuidoost-Brabant. "Ouderen kunnen of mogen de deur niet uit en hebben geen achterban die eten brengt en boodschappen doet. Moeten ze dan maar verhongeren?"
"Ik houd mij aan het protocol. Afstand houden en bij de deur afgeven. Als mensen niet bij de deur kunnen komen, trek ik handschoenen aan", zegt De Koning. "Deze mensen hebben de oorlog meegemaakt. Ik ook. Ik weet dat we ook deze ramp te boven komen als we de handen uit de mouwen steken."
'Maatregelen niet zomaar van kracht'
Bij ouderenbond ANBO herkennen ze het verschijnsel. "We horen dat de meeste ouderen angstig zijn voor het virus en daarom thuisblijven", zegt woordvoerder Bernadet Naber. "Maar er is een kleiner deel dat zich niet zo aan de adviezen vanuit de overheid houdt. Zij maken zich minder zorgen. Ze zeggen dat ze in hun leven al van alles hebben meegemaakt of dat corona net zoiets als een griepje is."
De organisatie spoort leden aan om de adviezen van het RIVM op te volgen. "We vertellen dat deze maatregelen echt niet zomaar van kracht zijn. Als je het niet voor jezelf doet, doe het dan voor een ander. Want je kunt mensen aansteken."
Maar waarom slaat een kleine groep de adviezen dan toch in de wind, hoe nobel de reden soms ook is?
"Als we een gedragsverandering willen zien - want dat is waar de overheid om vraagt - dan moeten er eerst een aantal variabelen veranderen", zegt gedragspsycholoog Martin Appelo. "Mensen moeten de urgentie gaan zien en ze moeten een hoge lijdensdruk ervaren." Dat laatste wil zeggen dat mensen de negatieve gevolgen van het coronavirus persoonlijk gaan voelen. "Dat gebeurt nu nog niet zo. Voor sommigen wordt het pas urgent als ze bij wijze van spreken hun kaartclubje als een kaartenhuis in elkaar zien storten."
Daarnaast is het moeilijk om gedrag te veranderen als er geen alternatief is. "Veel alternatieven voor sociaal contact zijn digitaal. Nog niet alle ouderen hebben ze omarmd." Ook groepsdruk speelt een rol, want "als de hele groep waar je normaal mee sport of gaat bridgen dat nog steeds doet, blijf jij het ook doen."
Grenzen stellen
Bezorgde kinderen, vrienden of buren kunnen ervoor kiezen om oudere dierbaren aan te spreken op hun gedrag. "Je moet telkens kijken hoe je dat het best kunt aanpakken", zegt Appelo.
"Je kunt het probleem urgenter maken door te vertellen wie er in de directe omgeving geraakt is door het virus. Je kunt verder gaan door grenzen te stellen, bijvoorbeeld door te zeggen dat je het contact vermindert als ze zich niet wat meer afzonderen. Wat je altijd moet doen, is alternatieven blijven bieden. Leer ze bijvoorbeeld hoe ze Skype of Facetime moeten gebruiken."
Ook ANBO zet vol in op andere manieren van samenkomen. Naber: "Mensen kunnen ons zeven dagen per week bellen om te praten. En vanaf vandaag zijn we begonnen met yogalessen op Facebook."
