Duits Constitutioneel Hof: arts mag helpen bij zelfdoding
Artsen in Duitsland mogen voortaan patiënten helpen bij zelfdoding. Dat is het gevolg van een langverwacht oordeel van het Duitse Constitutioneel Hof. Het hof in Karlsruhe besliste vandaag over een paragraaf uit het wetboek van strafrecht, waarin de 'bedrijfsmatige' hulp bij zelfdoding strafbaar werd gesteld. Je kon daar drie jaar cel voor krijgen.
Volgens de rechters is het strafbaar stellen van deze hulp in strijd met de grondwet. "Men heeft het recht op een zelfgekozen dood", oordeelde de rechter. De paragraaf beknot mensen in hun recht op hulp bij deze zelfgekozen dood en is daarom in strijd met de Duitse grondwet. "Hulp bij zelfdoding is wel degelijk te reguleren, maar het mag het zelfbeschikkingsrecht niet aantasten", zegt de rechter.
De zaak werd bij het hof aangebracht door meerdere patiënten, artsen en verenigingen. De wet was gericht op verenigingen en personen die geld vroegen om hulp bij zelfdoding te faciliteren, maar door de onduidelijke definitie van 'bedrijfsmatige hulp bij zelfdoding' waren artsen bang dat ook zij vervolgd zouden worden als ze patiënten met een stervenswens zouden helpen. Patiënten voelden zich daardoor alleen gelaten met hun wens.
Tranen na uitspraak
Helmut Feldmann is een van de patiënten die zich bij het hof meldde. Hij zegt dat het hem door de wet in de praktijk onmogelijk werd gemaakt met hulp van een arts vreedzaam uit het leven te stappen. Hij lijdt al 23 jaar aan COPD, longemfyseem, en wil een "nooduitgang" als zijn ziekte verslechtert. Hij wil dan thuis uit het leven stappen, met zijn familie om zich heen. Natuurlijk zijn er ook andere manieren, "maar ik ben te laf om van een toren te springen", zegt hij wrang.
Feldmann barstte in huilen uit na het oordeel van de rechter. "Ik ben echt heel emotioneel", zegt hij tegen de ZDF. Hij hoopt dat ook de Geneesmiddelenwet wordt aangepast, zodat artsen de benodigde middelen ook daadwerkelijk kunnen voorschrijven.
Voorafgaand aan het oordeel meldden zich ook veel tegenstanders van de wet. CDU'er Michael Brand, die aan de wieg stond van het wetsvoorstel, is bang dat patiënten - bewust of onbewust - onder druk komen te staan als de drempel te laag is. "We willen voorkomen dat bepaalde mensen door een deur worden geduwd, die dat eigenlijk helemaal niet willen. De zin 'ik wil niemand tot last zijn' hoor je steeds vaker."
De situatie in Nederland is voor hem een schrikbeeld. "Bij jullie begon het ook met hulp bij zelfdoding", zegt Brand. Hij vreest dat dit de eerste stap is naar actieve hulp bij zelfdoding, euthanasie, "en dat moet in Duitsland nooit worden toegestaan", aldus Brand.
Tweede Wereldoorlog
Hulp bij zelfdoding en euthanasie is overal een gevoelig onderwerp, maar helemaal in Duitsland. In gesprekken daarover is de Tweede Wereldoorlog nooit ver weg. Nazi-artsen vermoordden toen op grote schaal psychiatrisch patiënten, lichamelijk gehandicapten en mensen met een erfelijke afwijking. Ze werden omgebracht om een "gezond volkslichaam" te scheppen.
Daarom zal dit thema in Duitsland altijd met argwaan worden benaderd. "Ook al heeft de huidige discussie niets te maken met wat de nazi's hebben gedaan, want dat was gewoon moord, euthanasie blijft in de hoofden hier een nazi-begrip", zegt medisch ethicus Florian Bruns. Artsen zijn daarom erg terughoudend als het hierom gaat: "Ze zeggen: wij zijn er om mensen te helpen om in leven te blijven, niet om ze te helpen sterven."
Euthanasie zoals dat in Nederland is toegestaan, dat ziet hij in Duitsland niet gebeuren. "Het wordt hier niet gezien als progressief of menswaardig, juist eerder als onmenselijk en inhumaan."
