EU staakt anti-mensensmokkelmissie bij Libische kust

De operatie van de Europese Unie voor de kust van Libië om mensensmokkel tegen te gaan stopt volgende maand. In plaats van deze Operatie Sophia komt er een missie om naleving van het VN-wapenembargo af te dwingen, hebben de EU-ministers van Buitenlandse Zaken afgesproken.

"Het is goed wanneer we met de Europese landen kunnen voorkomen dat wapensmokkelaars naar Libië kunnen gaan", zegt minister Blok van Buitenlandse Zaken. "Want dat draagt bij aan het voortduren van die verschrikkelijke oorlog daar. De oorspronkelijke missie had eigenlijk geen steun meer, daarom wordt een nieuwe missie uitgewerkt."

De operatie tegen mensensmokkelaars begon in 2015, op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis. Met name Italië en Oostenrijk (dat zelf geen marine heeft) verzetten zich tegen de inzet van marineschepen, omdat daarvan een aanzuigende werking op migranten zou uitgaan.

De migranten gokken erop dat ze bij hun poging om de Middellandse Zee over te steken worden opgepikt door de marineschepen, net als de smokkelaars die hen vervoeren, is de redenering. Operatie Sophia wordt daarom sinds vorig jaar maart voornamelijk nog uitgevoerd met vliegtuigen en drones.

Uit de buurt

Bij de nieuwe operatie worden wel weer schepen ingezet, maar meer in het oosten van de Middellandse Zee. De bedoeling is dat die uit de buurt blijven van routes die het meest worden gebruikt door mensensmokkelaars en migranten.

Overigens zijn EU-schepen nog steeds verplicht om migranten uit zee op te pikken als die in moeilijkheden verkeren. "Als mensensmokkelaars de missie misbruiken door bewust naar deze schepen toe te varen, kan de missie worden stopgezet of aangepast", zegt Blok.

Over de nieuwe deal is in Brussel weken onderhandeld, omdat alle 27 EU-lidstaten ermee moesten instemmen. Vandaag kwam er onverwacht groen licht, omdat Oostenrijk zijn verzet opgaf.

Zware wapens

Bij de nieuwe missie worden ook vliegtuigen en satellieten gebruikt, maar details moeten nog worden uitgewerkt. Het wapenembargo geldt sinds 2011, maar er is nauwelijks toezicht op en het chaotische Libië is vergeven van de zware wapens. De door de VN erkende regering in Tripoli levert met Turkse steun strijd tegen troepen van generaal Haftar, die op zijn beurt kan rekenen op steun van Rusland en Frankrijk. Ook zijn er talloze bendes actief in het land.

Op een speciale Libië-top in Berlijn vorige maand spraken de meest betrokken politieke leiders al af om strenger te gaan toezien op het wapenembargo en hun bemoeienis met Libië af te bouwen.