Een aantal universiteiten moet van het kabinet maatregelen nemen tegen studenten en onderzoekers die informatie naar Iran zouden kunnen lekken. Zij krijgen mogelijk geen toegang meer tot bepaalde kennis, of moeten zelfs stoppen met hun studie of onderzoek.
Wat die maatregelen precies zijn, willen universiteiten niet zeggen.
Het kabinet maakt zich zorgen over het Iraanse raketprogramma en heeft daarom afgelopen jaar op Nederlandse universiteiten ruim vierhonderd mensen gescreend die met gevoelige informatie werken. Daaruit blijkt dat een tiental van hen een risico vormt: hun kennis zou, bedoeld of onbedoeld, gebruikt kunnen worden voor het ontwikkelen van langeafstandsraketten.
Wat voor gevoelige kennis valt er te halen bij Nederlandse universiteiten? En zijn de maatregelen echt nodig? NOS op 3 zocht het uit in onderstaande video:
De Technische Universiteit Eindhoven zegt dat er bij hen geen risicogevallen studeren of werken. Het 'tiental' risicogevallen zit dus vermoedelijk op de drie andere universiteiten waar met gevoelige informatie wordt gewerkt: de Technische Universiteit Twente, de Technische Universiteit Delft en de Rijksuniversiteit Groningen. Die willen om privacyredenen geen uitspraken hierover doen.
Op de Rijksuniversiteit Groningen is wel een brief rondgestuurd dat met onderzoekers van drie Iraanse universiteiten niet mag worden samengewerkt. Groningse wetenschappers mogen geen wetenschappelijke stukken schrijven met mensen van deze universiteiten en mogen ze niet ontvangen als gast-onderzoeker.
Verdacht
Tussen 2008 en 2012 was er een lijst met verboden studierichtingen en locaties voor Iraniërs, zoals de onderzoeksreactor in Delft. Een groep Iraniërs spande toen een rechtszaak aan. De Hoge Raad oordeelde in 2012 dat universiteiten niet mogen discrimineren op basis van nationaliteit.
Vorig jaar studeerden dik vierhonderd Iraniërs in Nederland, meer dan de helft op universiteiten. Naar schatting werken er daarnaast een paar honderd wetenschappers met de Iraanse nationaliteit.
Het nieuwe verscherpte toezicht leidt tot opnieuw tot onrust bij hen. De bèta-faculteit van de Rijksuniversiteit Groningen kondigde bijvoorbeeld na het verscherpte toezicht aan een lijst met Iraanse medewerkers op te stellen, naar eigen zeggen in opdracht van de regering. Dit bericht is later door de universiteit ingetrokken; zij noemen het eerste bericht 'ongelukkig'.
'Verdachtmaking'
NOS op 3 sprak met een aantal wetenschappers van Iraanse komaf, maar zij willen niet in het openbaar reageren. Zij zijn niet per se tegen maatregelen, maar vinden wel dat door de huidige gang van zaken iedere Iraniër op de universiteit verdacht lijkt. Daarnaast wijzen zij erop dat de universiteit juist bedoeld is om kennis te delen en dat veel ervan allang openbaar is.
Het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten schreef eerder een brief aan het ministerie van Buitenlandse Zaken over de zorgen over nieuwe discriminatie. Minister Blok liet daarop weten per individu te bekijken of er maatregelen genomen moeten worden.