'Accountants presteren nog altijd onder de maat, wetgever moet ingrijpen'

Accountants laten nog te vaak steken vallen bij het controleren van de boeken van bedrijven, daarom moet de wetgever ingrijpen. Dat is het eindoordeel van de Monitoring Commissie Accountancy. De commissie werd vijf jaar geleden door de sector zelf in het leven geroepen om een verandering in de sector te begeleiden. Dat was na een aantal schandalen.

De eindrapportage is de eerste van twee rapporten over de accountancy die begin dit jaar verschijnen. In 2018 stelde minister Hoekstra namelijk in reactie op een eerder tussenrapport van de MCA al een nieuwe commissie in die de toekomst van de accountancy moest onderzoeken. Het eindrapport van die commissie wordt binnenkort verwacht.

De beroepsvereniging van accountants NBA laat weten de aanbevelingen uit het rapport te gaan bestuderen, en wijst erop dat er al veel is verbeterd.

Toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) noemt het goed dat de MCA haar onafhankelijke rol zorgvuldig heeft vervuld en de sector een kritische spiegel voorhoudt.

Vaker gecontroleerd

Accountants vervullen een maatschappelijke rol door boeken te controleren en bedrijven te adviseren over naleving van de wet. Dit is van belang voor beleggers, crediteuren en andere belanghebbenden, die zo kunnen beoordelen of ze met een bedrijf in zee kunnen gaan. Accountants moeten ook mogelijke fraude signaleren.

Volgens de commissie zouden accountantskantoren vaker gecontroleerd moeten worden. Zaken zoals witwassen, corruptie, kartelvorming en bepaalde andere onregelmatigheden in de boeken zouden verplicht gemeld moeten worden als fraude.

Verder zouden accountantskantoren hun inkomsten uit controlewerk moeten scheiden van wat ze verdienen met advieswerk.

Daarnaast zouden accountantskantoren een minimum aantal controles moeten uitvoeren van tien per jaar om hun vergunning te mogen houden. Deze maatregel alleen al betekent dat ongeveer honderd accountants zouden moeten stoppen.

'Impactvolle ingrepen'

In 2014 werd een proces van verandering in gang gezet, na enkele grote schandalen. Accountants kwamen onder vuur te liggen, onder meer door het faillissement van DSB en de bijna ondergang van woningcorporatie Vestia. Ook was er ophef over malversaties bij de bouw van een nieuw gebouw voor een van de accountantskantoren.

Volgens de commissie is er de afgelopen jaren veel ten goede veranderd. Zo krijgen accountants al meer tijd om controles uit te voeren. Ook is er meer aandacht voor fraude, het aantal incidenten neemt af. Verder zijn er voorlopers die het heel goed doen. Toch is dat nog niet genoeg, zegt de commissie.

Nog niet de hele sector doet mee. Ook zou er nog sprake zijn van kwaliteitsgebreken. De commissie verwijst daarbij naar onvoldoendes die de kantoren krijgen van onder andere toezichthouder AFM voor doorgelichte dossiers.

Ook bij recente incidenten, zoals de witwasproblemen bij ING en bij het faillissement van Imtech, rijst volgens de commissie de vraag of de accountants voldoende hebben doorgevraagd.

Volgens de commissie is er sprake van een bepaalde cultuur waardoor controles niet altijd scherp genoeg zijn. Verder zouden accountants te positief zijn over hun eigen veranderproces.

Verdere stappen

De Nederlandse accountancy staat niet alleen. Het probleem speelt ook internationaal en komt steeds terug. De commissie pleit daarom voor wat ze noemt ingrepen die impact hebben, "om ervoor te zorgen dat ingezette veranderingen breder opgepikt worden en beklijven".

Belanghebbenden zoals de sector en het ministerie, zullen voordat ze verdere stappen ondernemen het rapport van de Commissie Toekomst Accountancysector afwachten. Die commissie toonde zich in een eerder tussenrapport wat milder van toon dan de MCA, maar zei ook het eindrapport van de MCA mee te nemen in zijn eindrapport.