Deze boeren verhuisden naar buitenland: 'Ben met een kwaaie kop weggegaan'

• Sophie Feenstra

  redacteur Binnenland

Steeds meer boeren overwegen om hun bedrijf in Nederland te verkopen en in het buitenland opnieuw te beginnen. Onder meer door de onzekerheid over mogelijke nieuwe stikstofmaatregelen vragen veel agrariërs zich af of hun toekomst nog wel in Nederland ligt.

Zo ook Lennert de Haan; hij gaat naar Canada omdat hij niet meer als "subsidieslurpende milieuvervuiler" wil worden weggezet:

Komende week worden er informatieavonden georganiseerd en de verwachting is dat daar honderden boeren op af zullen komen. Hoe bevalt het boeren die al geëmigreerd zijn?

Canada

Arnette den Boer (38) uit het Zuid-Hollandse Dirksland waagde bijna vijf jaar geleden de sprong en emigreerde met haar man en vier kinderen naar Canada. In Nederland hadden ze samen met haar vader en broer een akkerbouwbedrijf, maar daar misten ze uitbreidingsmogelijkheden. "De grondprijzen in Nederland zijn zo ontzettend hoog", vertelt Den Boer.

Het gezin zat te dubben wat hun volgende stap zou zijn. Tot het op vakantie in Canada begon te kriebelen. "Canada is zo'n 250 keer groter dan Nederland. De vrijheid, de rust en ruimte: het sprak ons meteen aan." Een oom kon het stel koppelen aan mensen die hun bedrijf wilden verkopen en de kinderen waren direct enthousiast. "Onze oudste zoon was destijds 12 en zag zich wel op een quad over het terrein scheuren", zegt Den Boer lachend.

Ze gingen van 120 hectare in Nederland naar een bedrijf met 240 hectare akkerbouwgrond. En daarnaast nog een flinke lap grond om koeien op te kunnen laten grazen. "Die hebben we voor het vlees", legt Den Boer uit. Daarin merkten ze ook meteen een groot verschil met Nederland. "In december besloten we meer koeien te kopen en dat hoefden we met niemand te overleggen. Niemand komt je controleren of bemoeit zich ermee. Dat is zo anders dan Nederland met z'n strenge fosfaatrechten."

De familie Den Boer was al naar Canada vertrokken voordat de stikstofproblematiek ging spelen. Maar ze volgen de protesten van de boeren in Nederland op de voet.

"Elke keer als ik daar wat over lees, ben ik zo blij dat we hier zitten. Het is echt de juiste keuze voor ons geweest", zegt Den Boer. "In Nederland gaat het van kwaad tot erger. Alles wordt gecontroleerd, de regels veranderen continu. Je kunt als boer geen kant meer op. Als ik nu nog in Nederland zou wonen, zou ik zeker alsnog vertrekken."

Bert van Lier (57) hakte een jaar geleden de knoop door en nam een bedrijf in Duitsland over. Hij heeft geen goed woord over voor de manier waarop er in Nederland met boeren wordt omgegaan. "Ik ben met een kwaaie kop weggegaan uit Nederland", zegt hij verbitterd. "Ik heb alles gedaan om mijn bedrijf in Nederland zo goed mogelijk te runnen, maar het werd me onmogelijk gemaakt."

Zo investeerde hij in extra grond en mestopslag, maar vanwege fosfaatreductie moest hij terug van 91 naar 75 koeien. "Dan haal je die investering er nooit meer uit. En toen moest de stikstofdiscussie nog komen."

Hij ging over de grens kijken en kwam uit in de Eifel in Duitsland. "In Nederland is de grond veel te duur om er voer op te maken voor je koeien. De melk brengt niet genoeg op om dat rendabel te maken", vertelt Van Lier. In Duitsland is de grond een stuk goedkoper. Hij ging van 62 hectare in Nederland naar 135 hectare in Duitsland. En ook het klimaat bevalt Van Lier beter. "Het koelt hier 's avonds in de zomer sneller af, wat zorgt voor minder hittestress bij de koeien."

Van Lier verkocht zijn Nederlandse fosfaatrechten en investeerde de opbrengsten in het nieuwe Duitse bedrijf. Zakelijk noemt hij het een goede stap, maar sociaal en privé niet. De boerderij in Limburg staat nu leeg. Zijn partner woont daar nog om de paarden te verzorgen. "Daar heb ik nog geen goede huisvesting voor in Duitsland", zegt hij zwaarmoedig.

Van Lier rijdt dus nog regelmatig op en neer naar Limburg. Hij probeert de oude stallen en de grond te verkopen aan een akkerbouwer. "Hopelijk lukt dat en is er nog toekomst voor de boerderij", zegt hij. "Ik had niet verwacht dat het zoveel pijn zou doen om het bedrijf dat ik in 25 jaar heb opgebouwd leeg te zien staan."