Muziektherapie forensisch-psychiatrische kliniek vergroot kans behandelsucces
Muziektherapie lijkt een goed middel om de aandachtsspanne van forensisch-psychiatrische patiënten te vergroten. Dat blijkt uit een studie van onderzoekers van de forensisch-psychiatrische kliniek Inforsa in Amsterdam, de Universiteit van Amsterdam en het conservatorium in Enschede. De onderzoeksresultaten staan in het wetenschappelijke tijdschrift Frontiers in Neuroscience.
In de forensische psychiatrie worden mensen behandeld die zijn veroordeeld tot tbs. Verder zitten er mensen die door een ernstige psychiatrische aandoening als een gevaar voor zichzelf of hun omgeving worden beschouwd en die met rechterlijke machtiging zijn ingesloten.
De vergroting van hun aandachtsspanne is belangrijk, omdat aandacht een bepalende factor is voor het succes van de behandeling van ernstige psychiatrische patiënten. "De muziektherapie is een belangrijke stap in de behandeling", zegt Inforsa-onderzoeker en muziektherapeut Rob van Alphen. "We proberen mensen vaardiger te maken om de informatie die ze tijdens hun therapie krijgen op te slaan en vast te houden."
Mensen die hun aandacht slecht vasthouden stoppen vaker en sneller met hun therapie. Dat verhoogt de kans op herhaling. Van de patiënten met tbs die behandeld worden recidiveert één op de vijf. Volwassen delinquenten die niet behandeld zijn, doen dat drie keer zo vaak.
Met trommels en een xylofoon, zo gaat muziektherapie in zijn werk:
Menselijke hersenen, schrijven de onderzoekers, verwerken naar schatting 11,2 miljoen informatiedeeltjes (BITS) per seconde. Mensen zijn zich bewust van maar een minimaal deel daarvan, zo'n 45 bits per seconde. De rest wordt weggefilterd en dat mechanisme heet aandacht. Een letter of cijfer is ongeveer vijf bits. Bij mensen met een aandachtsstoornis werkt het filter minder goed waardoor ze zich slechter kunnen concentreren op wat belangrijk is, zoals hun behandeling.
Het was al bekend dat stoornissen op het gebied van aandacht, geheugen, taal en handelen, zogeheten cognitieve stoornissen, kenmerkend zijn voor schizofrenie en psychoses. Mensen met ernstige psychoses of schizofrenie die het hardst een behandeling nodig hebben, profiteren door hun gebrekkige aandacht het minst daarvan.
Het onderzoek is op drie locaties en met drie verschillende patiëntengroepen uitgevoerd: tbs'ers met dwangverpleging, zware patiënten die van de rechter langdurig zorg moeten ondergaan en mensen die op last van de rechter zijn opgenomen in een crisiskliniek omdat ze als gevaar voor zichzelf of hun omgeving worden gezien.
Concentratieoefeningen
Aan het onderzoek deden 31 patiënten mee. De patiënten werden willekeurig verdeeld over een groep die muziektherapie kreeg en een groep die de standaardbehandeling kreeg. De onderzoeksgroep scoorde vooraf iets beter in het vasthouden van de aandacht dan de controlegroep.
Daarom, en omdat het om een kleine onderzoeksgroep gaat, benadrukken de onderzoekers dat hun resultaten voorzichtig geïnterpreteerd moeten worden en vooral tot verder en groter onderzoek moeten leiden. Maar dat neemt niet weg dat de onderzoeksresultaten hoopgevend zijn.
De muziektherapie, die in zes sessies aan groepen van twee tot zes deelnemers werd gegeven, duurde een half uur en de aandachtsoefeningen werden moeilijker. Behalve muziekopnamen werden verschillende instrumenten gebruikt. De concentratieoefeningen bestonden bijvoorbeeld uit het tellen van bepaalde klanken in de tekst van een liedje of meespelen met de muziek na een muzikale aanwijzing.
Rust in je hoofd door liedje
"Ik vind het wel logisch dat als het heel druk is in je hoofd en je dan compleet gaat focussen op een liedje en het aantal oe's erin, dat het dan wat rustiger wordt in je hoofd en dat je daarna misschien weer op iets kunt concentreren", zegt een deelnemer aan de muziektherapie.
Een tweede deelnemer ziet nog een ander voordeel van de muziektherapie. "Als je muziek hoort en je voelt je niet goed, dan klinkt het ook niet prettig. Ik vind muziek een goede stemmingsmeter."
Na correctie voor de betere uitgangspositie scoorde de muziektherapiegroep significant beter dan de controlegroep met het focussen en het volhouden van de aandacht en ook met het verleggen ervan van het ene naar het andere onderwerp.
"De hoop is dat de mensen daardoor minder lang in de kliniek hoeven te zitten", zegt muziektherapeut Van Alphen. "Deze therapie probeert ervoor te zorgen dat de deelnemers zich beter kunnen richten op hun behandeling die als doel heeft de recidive te verminderen."