'Iedereen wil weg uit Guatemala'
Honderdduizenden Midden-Amerikanen trokken afgelopen jaar naar de Verenigde Staten. Ze komen uit plaatsjes zoals Nueva Esperanza in Guatemala. "Iedereen wil hier weg", verzucht hulpburgemeester Emilio Monzón. Hij kent iedereen in het arme dorpje aan de grens met Mexico. "Het leven is erg zwaar in Nueva Esperanza."
De hulpburgemeester schat dat er al zo'n zestig mannen zijn vertrokken. "Straks blijven er alleen nog vrouwen over", zegt hij. Monzón draagt een zonnebril, zijn ogen kunnen niet goed tegen het zonlicht. Hij is ziek en overleeft alleen dankzij familieleden in de VS.
Bekijk hier de reportage van Marc Bessems:
"Ik heb twee broers en drie neven in Arizona", vertelt hij. Vol trots laat Monzón het huis zien van een van zijn neven. Het wordt verbouwd, met geld uit Amerika. "Dankzij onze mensen in de Verenigde Staten hebben wij hier af en toe wat werk", vertelt de hulpburgemeester, die ook metselaar is. "We leven ervan."
Afhankelijk van de moestuin
We lopen naar het lapje grond aan de rand van het dorp waar Emilio Monzón en zijn vrouw bonen verbouwen. Omdat ze meestal geen werk hebben, zijn ze erg afhankelijk van de oogst van hun moestuin. Maar dit deel van Guatemala is getroffen door extreme droogte. "Er valt al twee jaar nauwelijks regen", klaagt de hulpburgemeester. "Kijk eens naar deze plant. Twee boontjes, twee maar. Elk plantje zou er een stuk of acht, misschien tien moeten hebben."
De droogte is een belangrijke reden waarom mensen vertrekken uit Midden-Amerika. Net als het geweld of de werkloosheid. Coyotes, mensensmokkelaars, doen goede zaken. Ze maken openlijk reclame voor hun diensten. "Inclusief maaltijden, onderdak, en de reis door Mexico. Geen vragen, geen papieren", klinkt het op de radio.
Korting geven
De hulpburgemeester vertelt dat de coyotes korting geven aan migranten die met een minderjarige reizen. Families worden vaak afgezet bij de eerste de beste grenspost in de VS, en melden zich daar als asielzoekers. Dat bespaart een lange, gevaarlijke reis door de woestijn, en is dus goedkoper. Het gerucht ging dat migrantengezinnen hun asielaanvraag in vrijheid, en op Amerikaans grondgebied, konden afwachten.
Dat zorgde voor een toename van het aantal minderjarige migranten, ook in Nueva Esperanza. "Mensen hoorden van familie en vrienden in de VS dat het makkelijker zou zijn om Amerika binnen te komen als je je kind meenam", legt Emilio Monzón uit, onderweg naar het schooltje van zijn dochter.
Alleen met moeder wonen
Ongeveer 150 kinderen uit de regio krijgen les van meester Rolando López en zijn collega's. "Veertig procent van onze leerlingen woont alleen met de moeder. Van ongeveer vijf procent van de kinderen zijn zelfs beide ouders in de VS, die wonen bij opa en oma", vertelt de leraar en directeur van het schooltje.
Dit jaar vertrokken ook vier kinderen uit de klas van meester Rolando. Een van hen, de 13-jarige Juan Carlos, is net terug uit de VS. Zijn vader nam hem mee, toen hij illegaal de grens over stak. Ze werden al snel opgepakt door de grenspolitie. "Ik werd van mijn vader gescheiden. Hij ging naar de rechter en moest naar de gevangenis", vertelt het jochie. "Twee maanden later hoorde ik dat papa in Mexico was, maar ik zat nog vast in de VS." Juan Carlos zat maandenlang alleen vast, zonder contact met zijn familie.
'Alleen gaan'
Dat verhaal maakte indruk bij Emilio Monzón thuis. De hulpburgemeester was van plan om ook met zijn dochter naar de VS te trekken. Zijn vrouw houdt dat nu tegen, vertelt Monzón. "Als ik zo nodig wil, zegt ze, ga dan maar alleen."
En dat is hij ook van plan. Zodra hij beter is, wil de hulpburgemeester Nueva Esperanza verlaten, op zoek naar een inkomen waarvan hij zijn gezin kan onderhouden.
