'Wat moeten die vrouwen in de Elfstedentocht? Ze halen het toch niet'

Mocht er deze winter een Elfstedentocht worden gehouden, dan zouden de camera's zowel op de mannen als op de vrouwen gericht zijn. Maar in 1985? "We wisten dat er mogelijk een paar vrouwen mee zouden doen, maar daar hield het ook absoluut mee op", weet de regisseur van de live-uitzending destijds, Martijn Lindenberg, nog.

Lenie van der Hoorn kwam dat jaar bijna anoniem als eerste vrouw over de finish, drie kwartier na Evert van Benthem die groots werd onthaald. Vanavond doet ze haar verhaal in Andere Tijden Sport, dat vanaf 22.10 uur op NPO 1 de aflevering 'De onzichtbare winnares van de Elfstedentocht' uitzendt.

NOS-regisseur Lindenberg schetst hoe het ging in die tijd. Dat niemand erop berekend was ook nog de vrouwen in beeld te brengen. De helikopter kon niet nog eens drie kwartier rondcirkelen en de cameramensen op de motor waren na de finish van de mannen ook geenszins van plan te wachten. "Er was zoiets van: nou jongens, we zijn er. Het is gedaan."

Het verbaasde de nummer drie van 1985, Ineke Kooiman, niet. "We waren het wel gewend dat wij als vrouwen in de schaduw van de mannen schaatsten. Dat is jammer, maar het was nu eenmaal zo."

'Vrouwen halen het toch niet'

Betty Westerveld, de nummer twee van dat jaar, weet nog hoe er over de deelname van vrouwen werd gesproken. "In het begin zeiden ze: wat moeten die vrouwen? Die halen het toch niet."

En zo werd Lenie van der Hoorn, evenmin als Westerveld en Kooiman, nooit een bekende Nederlander zoals Evert van Benthem dat wel werd. En is het ook niet bekend met welke weerstand Van der Hoorn in die tijd te kampen had.

Van der Hoorn werd geboren als Lenie Langelaan, in 1948, op een boerderij in het Zuid-Hollandse Pijnacker. Ze was de oudste in een gezin van dertien kinderen. In de strenge winters van de jaren vijftig en zestig leerde ze spelenderwijs schaatsen op de slootjes in de omgeving van de boerderij. "Ik ben op het slootje naast de stal begonnen met schaatsen. Met de jongens van ome Gerrit", vertelt ze tegen Andere Tijden Sport.

'De wijde wereld in, een droom'

Maar waar die jongens zo de wijde wereld in schaatsten, richting Zoetermeer, moest Lenie op haar broertjes en zusjes passen. "Ik was verantwoordelijk. De oudste werd het strakst gehouden. Ik heb altijd onthouden wat voor een droom het moet zijn als je, net als die jongens konden, zo de wijde wereld in kon schaatsen."

Hardlopen mocht Van der Hoorn af en toe wel. En bij één van die wedstrijden zag schaatskampioene Stien Kaiser haar in actie. "Stien heeft mij toen gevraagd of ik mee wilde gaan toerfietsen. Zij was lid van een toerclub en dat wilde ik graag."

Van der Hoorn regelde een racefiets, maar dat viel niet in goede aarde bij haar vader. "Hij heeft het twee weken lang op zitten kroppen. Op een gegeven moment kwam hij naar mij toe en zei hij: als jij maar heel goed weet dat er nooit een gewone boer of tuindersjongen zo'n meid moet. Een meid op een racefiets, dat kan toch niet!"

Tuindersjongen

Maar in 1972 was er wel een tuindersjongen die voor haar viel: Jan van der Hoorn. Een gepassioneerd schaatser. De twee gingen samen veel grote marathonwedstrijden schaatsen. Hoe zwaarder de wedstrijden, hoe beter het was voor Van der Hoorn. Ze won elf alternatieve Elfstedentochten. De enige die nog miste op haar erelijst, en waarvan ze dacht dat het er niet meer van zou komen, werd toch nog georganiseerd toen Van der Hoorn bijna 37 jaar oud was.

Van der Hoorn weet nog goed hoe ze toeleefde naar die 21ste februari 1985. "Toen wij een paar dagen van tevoren wisten dat de Elfstedentocht doorging, heb ik mijn spulletjes bij elkaar gezocht. En heb ik 's morgens om 5.00 uur alles eens een keer aangedaan en ben ik gaan oefenen in het donker op de Langeraarseplas. Dat ging prima."

"De kans dat er iets gebeurt, is in het donker het grootst. De afspraak was dat je in Sloten reserveschaatsen en een bidon kon aanpakken. Maar in de massa van drie rijen dik kon je niemand vinden."

Klunen bij Franeker

Pas na 125 kilometer schaatsen kreeg ze, bij een kluunplaats nabij Franeker, haar eerste etenszakje. "Hij was zwaar, hij zat helemaal vol. Maar ik kreeg mee: alle vrouwen zitten in een heel groot peloton vlak achter je. Maar ik dacht: als ik nu mijn sinaasappeltjes ga pellen, dan zien ze me en kom ik een grote groep terecht. Dan kom ik nooit meer van ze af."

Ze besloot de verzorgingszak weg te gooien en alleen een bekertje water aan te nemen. "In een wedstrijd kun je geen tijd verliezen."

Van der Hoorn hield het vol en kwam als eerste over de finish op de Bonkevaart. Aan de finish werd ze wel direct geïnterviewd. "Ik ben er heel erg blij mee. Vijftien jaar lang ben ik al lid van de vereniging en ik heb diverse alternatieve tochten gereden, maar nu is het er toch van gekomen dat ik een echte Elfstedentocht gereden heb. Misschien net op tijd, want ik ben bijna 37 jaar oud."

Ze deed er 7 uur, 33 minuten en 58 seconden over.