Noren betalen hoofdprijs voor snoep, dus gaan ze naar Zweeds luilekkerland
De Noren consumeren te veel snoep en frisdrank, vindt de Noorse regering, die daarom een suikertaks inzet als strijdmiddel. De recordhoge suikerprijzen lijken op het Noorse alcohol- en tabaksbeleid: blijf de prijzen opschroeven en mensen haken op een gegeven moment af. Maar niet alle Noren leggen zich neer bij de gezondheidsidealen van de overheid.
Vlak over de grens, op het platteland van West-Zweden, ligt een van de grootste snoepwinkels ter wereld. Op een oppervlakte van 3500 m2 staan duizenden soorten en maten snoep uitgestald. De klanten die hier rondlopen, komen vrijwel allemaal uit Noorwegen. Ze rijden graag een paar uur om in het Zweedse luilekkerland los te gaan: snoep, chocola en frisdrank zijn in Zweden de helft goedkoper.
Eenmaal in Zweden wordt de hele auto volgeladen met snoep:
In het midden van de winkel staan meterslange glazen buizen met jellybeans in neon- en pastelkleuren. "Ze zien er allemaal zo aantrekkelijk uit!", roept Roger Smikkerud uit, een gespierde vijftiger in T-shirt.
Hij zit in totaal zo'n vijf uur in de auto om in Zweden zijn slag te slaan en behalve alcohol ook in het groot frisdrank, snoep en chocola in te kopen. "Ik eet heel veel snoep en drie tot vier van zulke platen chocola per week", vertelt hij zonder enige gêne, terwijl hij zijn handen een halve meter uit elkaar houdt.
De Noorse Silje Petter navigeert geroutineerd rond in de snoepwinkel met man, kinderen, winkelwagen en haar mobieltje in de hand om het totaalbedrag bij te houden. Ze hebben 300 euro om aan snoep te besteden. "Dat is niet alleen voor onszelf, maar ook om uit te delen op school", legt Petter uit. "We maken 401 snoepzakjes om uit te delen, de rest eten we zelf op."
Jarenlang werd de suikertaks in Noorwegen met kleine beetjes verhoogd en nam de verkoop van snoep en frisdrank geleidelijk af. Maar dat gaat veel te langzaam, vindt de Noorse regering. Daarom werd de suikertaks een jaar geleden met 80 procent verhoogd voor snoep en met 40 procent voor frisdrank.
Dat was hard nodig, vindt hoogleraar voedingskunde Knut-Inge Klepp. "Noorwegen hoort bij de landen in Europa waar het meeste snoep en frisdrank wordt geconsumeerd. Met name jongeren zijn gevoelig voor een verhoging van de prijzen."
Consumptie suiker afgenomen
De flinke verhoging van de suikerprijzen betekent ook dat meer Noren voor snoep en fris naar Zweden uitwijken. Hoewel deze grenshandel nog niet in de statistieken is opgenomen, is de algehele trend volgens Klepp dat de Noren minder snoep en frisdrank consumeren.
Zo is de consumptie van suiker de afgelopen tien jaar met 27 procent afgenomen. Bovendien is snoep online in het buitenland kopen vanaf 2020 geen optie meer voor de Noren. Door nieuwe online-importtarieven wordt deze ingekochte snoep en frisdrank vijf keer zo duur.
Klepp merkt dat er vanuit andere landen belangstelling is voor de Noorse suikertaks. Hij is net in China geweest waar hij tijdens een bijeenkomst van de Wereldgezondheidsorganisatie over de Noorse ervaringen heeft verteld. En ja, hij doet wat hij predikt. Hij eet gezond (heel soms een beetje chocola) en neemt altijd de trap, ook naar de negende verdieping van zijn kantoor. "Alleen als ik gasten heb zoals nu, en ik sociaal moet zijn, pak ik de lift", zegt hij.
