'Dubbele pet van uitzendbureau als werkgever en huurbaas niet goed'

• Aida Brands en Jorn Jonker

Hoge huren, weinig ruimte en vieze woningen: vakbond FNV krijgt steeds meer klachten hierover binnen van buitenlandse uitzendkrachten. Maar omdat in veel gevallen het uitzendbureau zowel de werkgever als huurbaas is, durven volgens de vakbond veel arbeidsmigranten niets te melden uit angst zowel hun baan als bed te verliezen.

De vakbond vraagt hier al langer aandacht voor maar ziet het aantal klachten nu verder oplopen. Maandelijks gaat het om tientallen klachten. De bond vermoedt dat die slechts het topje van de ijsberg zijn. Behalve angst voor het verlies van werk en woning, zouden de arbeidsmigranten ook niet altijd de weg weten naar vakbonden. "Sinds wij echt op de terreinen komen waar ze worden gehuisvest, krijgen we veel meer inzicht over de misstanden op sommige plekken", zegt Bart Plaatje van de FNV.

"Sorry voor het sarcasme", zegt een arbeidsmigrant in over zijn woonsituatie:

De brancheorganisaties voor uitzendbureaus zijn ook niet blij met de dubbele petten van werkgever én huurbaas, zeggen ze. Maar huisvesting is volgens de uitzendbureaus een belangrijk punt om arbeidsmigranten naar Nederland te krijgen.

"Er is op dit moment geen professionele markt voor de huisvesting van arbeidsmigranten", zegt Jurriën Koops, directeur van de Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU). Maar om uitzendkrachten vanuit het buitenland naar Nederland te trekken, is passende woonruimte belangrijk. "Nederland staat echt stil als arbeidsmigranten morgen besluiten niet meer te komen."

De meeste uitzendkrachten uit het buitenland krijgen via hun uitzendbureau woonruimte. Meer dan 180.000 arbeidsmigranten waren vorig jaar via een uitzendbureau werkzaam in Nederland. Ruim 130.000 van hen huurden via het uitzendbureau huisvesting en hadden het uitzendbureau dus ook als huurbaas, blijkt uit cijfers van de ABU en de branche-organisatie NBBU.

Malafide uitzendbureaus

Deze aantallen zijn volgens de vakbond in werkelijkheid veel hoger. Er werken ook buitenlandse uitzendkrachten in Nederland via uitzendbureaus die niet zijn aangesloten bij deze verenigingen. Daarnaast zijn er ook malafide uitzendbureaus die voor zeer slechte huisvesting zorgen. Precieze aantallen zijn niet bekend.

Deze malafide uitzendbureaus hebben een verdienmodel gevonden in de huisvesting van arbeidsmigranten. Dat bleek ook al eerder uit het jaarverslag van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Maar het probleem ligt niet alleen bij de malafide uitzendbureaus die dit verdienmodel hebben gevonden. Ook bij de grote bekende uitzendbureaus gaan er dingen het mis, zegt de FNV. De dubbele pet van de uitzendbureaus als huurbaas en werkgever, maakt de buitenlandse werknemer kwetsbaar en te afhankelijk. Bij het verliezen van hun werk verliezen de buitenlandse uitzendkrachten vaak ook hun bed of kamer.

Daarnaast krijgt de FNV krijgt ook veel klachten over de kwaliteit van de huisvesting. Vaak zouden meerdere mensen op een kamer slapen en slechts een bed huren. Werknemers zouden vrijwel niet durven te klagen over slechte omstandigheden in huizen, ze zouden gekort kunnen worden op het aantal uren dat ze mogen werken.

Bovendien is de woonruimte veel te duur voor wat het is, volgens de FNV. Honderd euro per week per bed is een gangbare prijs, zegt de vakbond. "Het geld stroomt binnen nog voordat de uitzendkrachten een uur hebben gewerkt."

'Kostenpost, geen verdienmodel'

Volgens de brancheorganisaties klopt dat niet. Buitenlandse uitzendkrachten zijn op dit moment gemiddeld wel bijna honderd euro per week kwijt voor een bed op een kamer die ze vaak delen met iemand. "Maar deze kosten zijn inclusief internet, gemeentelijke belastingen en service die er vanuit de uitzendbureaus gegeven wordt", zegt Koops.

De prijzen voor de kamers kun je volgens hem dan ook niet een op een vergelijken met bijvoorbeeld studentenkamers. "Huisvesting is voor de meeste uitzendbureaus een kostenpost en geen verdienmodel."

Tekort aan woningen

Er is een schrijnend tekort aan woningen voor arbeidsmigranten, stellen zowel de ABU als de NBBU. Volgens hun berekeningen is er op dit moment een tekort van minstens 120.000 bedden. Veel gemeenten zouden niet zitten te wachten op de huisvesting van arbeidsmigranten.

Zowel de FNV als uitzendbureaus willen af van de dubbele pet en kijken daarvoor richting het kabinet en gemeenten. Meer woningen en meer toezicht op de huidige huisvesting worden door alle partijen gezien als de oplossing. Het is nu wachten op een reactie van het kabinet. Naar verwachting komt Koolmees daar binnenkort mee.

Nieuwsuur komt vanavond (22.00 uur, NPO 2) ook met politieke reacties op de kwestie.