Mannenkoor Lelystad stopt: 'We zijn al even niet met onze tijd meegegaan'

Vlak voor de kerstdagen, met de laatste repetitie net achter de rug, heeft het Christelijk Mannenkoor Lelystad aangekondigd dat het er na bijna 30 jaar mee stopt. De komende weken komen de bijna 50 mannen nog drie keer samen voor de kerstconcerten en dan is het klaar. De reden: er zijn steeds minder koorleden. Ook andere koren zijn bezorgd over dalende ledentallen.

"Je ziet het al een poosje aankomen natuurlijk", zegt secretaris Tom van der Wekken. "De mannen aan de bovenkant worden ouder en krijgen gezondheidsproblemen en de toevoer van jongeren stokt." De afgelopen tweeënhalf jaar meldden zich twee potentiële nieuwe leden in Lelystad, van wie er eentje ook echt lid werd. "Maar die moest vanwege andere verplichtingen alweer snel stoppen."

Dat probleem is in veel gemeenten te zien, zegt Van der Wekken. "Op veel plaatsen is het aangaan van langdurige verplichtingen aan het verdwijnen. Mensen binden zich niet meer voor langere tijd."

De aanwas van nieuwe, jongere koorleden is voor veel koren een probleem, erkent Koos van Herk van het Koninklijk Nederlands Zangersverbond (KNZV). "Het is armoe troef in de mannenkorenwereld. We zijn eigenlijk al een poosje niet meer met onze tijd meegegaan. En jongeren hebben het nu druk en willen niet meer gebonden zijn." Hij ziet wel dat koren moderniseren in hun muziekkeuze om jongeren te trekken.

Toch zijn de gevolgen voor de zang al merkbaar, zegt Van Herk. "Een kenmerk van een mannenkoor is dat je vierstemmig zingt: je hebt een eerste tenor, een tweede, een bariton en een bas." Voor mannen worden vooral de hoge noten moeilijk te halen naarmate ze ouder worden. "Dus de eerste tenor en de tweede worden vaak al samengevoegd. De arrangeur schrijft het nummer dus minder hoog."

Ook in zijn eigen koor heeft vergrijzing gevolgen voor de muziek, zegt Van Herk. "Wij zongen pas Bohemian Rhapsody, maar Freddie Mercury zingt zo hoog, dat is voor ons niet haalbaar." Van der Wekken: "Je kunt met een kleiner koor nog wel wat goeds neerzetten, maar dan moet je wel een evenwichtige verdeling hebben van de stemmen."

Een paar jaar geleden luidden koren de noodklok vanwege een mannentekort:

Een lager ledenaantal betekent ook minder aanwas van bestuursleden en minder contributie, zeggen de korenbonden. In combinatie met teruglopende subsidies leidt dat laatste soms ook tot financiële problemen.

Ook het inzamelen van oud papier levert minder op. "Je ziet dat koren oud papier ophalen voor zo'n drie cent per kilo. Omdat de papierhandel nu totaal is veranderd, zie je dat koren die dat structureel op hun begroting hadden, in de problemen komen," zegt Van Herk.

Hoewel de ledenaantallen teruglopen, is er in Nederland nog wel veel interesse voor koormuziek, merkt voorzitter Herman Schimmel van de Koninklijke Christelijke Zangersbond (KCZB). "In Nederland wordt niet minder gezongen, zelfs meer. Je ziet dat de traditionele christelijke en mannenkoren de laatste vijftien jaar wel afnemen."

Meer popmuziek

"Eigenlijk hebben die in hun bloei-jaren verzuimd om nieuwe leden te werven. En toen de noodzaak kwam, was de groep op een leeftijd gekomen die het moeilijk maakte om jonge leden te krijgen." Hoewel jongeren de traditionele koren vaak niet meer opzoeken, merkt Schimmel wel dat ze veel eigen koren oprichten. "In Europa komt Nederland nu op de tweede plaats als het gaat om het aantal koren."

Veel van de nieuwe koren komen terecht bij korenbond BALK, die zich bezighoudt met de ondersteuning en de muziekrechten van de lichte koren. "Het gaat vooral om koren die popmuziek zingen, en close harmony", zegt Léontine van Duin van BALK. "We zien inderdaad dat er veel meer interesse komt voor dat soort koren."

De korenbonden zien ook de interesse voor projectkoren groeien. Dat zijn koren die op projectbasis een periode samenkomen om een stuk in te studeren en daarna weer uit elkaar gaan. Schimmel: "Dan heb je tien tot twaalf repetities en dan houdt het op. En er zijn bijvoorbeeld meezingprojecten of korendagen, waarbij mensen gewoon een dag samen zingen."