Eline de Zeeuw
redacteur Sport & Buitenland
Eline de Zeeuw
redacteur Sport & Buitenland
De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn pas over een jaar, maar ze beloven historisch te worden, want de belangrijkste kandidaten voor het ambt breken leeftijdsrecords.
Bij de Democraten is de jongste in het rijtje van favorieten, Elizabeth Warren, op de verkiezingsdag in november 2020 71. Ze is dan ouder dan Donald Trump was toen hij werd gekozen. Met zijn 70 jaar loste hij destijds op zijn beurt Ronald Reagan af als oudste Amerikaanse president ooit. Bij de volgende verkiezingen is Trump 74.
Andere kanshebbers bij de Democraten gaan al richting de 80: Joe Biden is op de verkiezingsdag 78, Bernie Sanders 79. Zij zouden op hun eerste dag in het Witte Huis ouder zijn dan Reagan op zijn laatste dag. En of dat niet al genoeg levenservaring bij elkaar is, besloot vorig weekend mediamagnaat Michael Bloomberg om zich als volgende senior in de strijd om de Democratische presidentsnominatie te mengen: hij is volgend jaar 78.
Journalist en columnist Roxanne Roberts uitte in een opiniestuk voor The Washington Post haar zorgen: "Ze zijn allemaal in de zeventig en er is niet genoeg haarverf of spraytan in de wereld om dat te verdoezelen. Ze zijn misschien slim en ervaren, maar - sorry boomers - 70 plus is niet het nieuwe 50."
Jimmy Carter, die met zijn 95 jaar de oudste nog levende oud-president is, opperde in een interview zelfs een maximumleeftijd voor het presidentschap. "Ik geloof niet dat ik als 80-jarige de taken had kunnen uitvoeren die bij het presidentschap horen", zei hij daarover.
Die maximumleeftijd komt er voorlopig niet, maar is dat erg? Of kan een stokoude politicus prima een mogendheid als de Verenigde Staten leiden?
Het seniorenbrein
De ene 80-jarige is de andere 80-jarige niet, benadrukt hoogleraar cognitieve neuropsychiatrie André Aleman van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij schreef er een boek over: Het Seniorenbrein. "Als je de hersenen van een groep 25-jarigen vergelijkt, dan zie je dat ze heel dicht bij elkaar presteren. Bij ouderen zie je juist grote verschillen. Sommigen hebben de geest van iemand van 30."
Feit is wel: hoe ouder je wordt, hoe meer je hersencellen krimpen, ook al is dat niet overal in het brein even sterk. Daardoor kun je informatie bijvoorbeeld minder snel verwerken, legt Aleman uit. Daartegenover staat juist dat ouderen veel ervaring en kennis hebben.
"Zo is onderzocht hoe piloten met kleine ongelukjes omgaan. Oudere piloten, 60-plus, bleken fouten veel beter te corrigeren dan hun jongere collega's. En dat terwijl ze een stuk minder snel zijn."
Maar dan moet het lichamelijk wel allemaal mee zitten. Bernie Sanders werd gedurende zijn campagne maar al te pijnlijk geconfronteerd met het feit dat hij fysiek brozer wordt: hij kreeg een hartaanval. Toch wuiven hij en zijn supporters zorgen weg.
Zo deelde Sanders enkele weken na zijn ziekenhuisopname een filmpje waarin hij moeiteloos een aantal ballen door de ring gooit op een basketbalveldje. "De eerste helft basketballen we", vertelt hij in de camera terwijl hij wat dribbelt. "De tweede helft gaan we het hebben over hoe we medicijnfabrikanten en verzekeringsbedrijven aan gaan pakken."
40 jaar verschil
Een opvallende paradox: de oudste kandidaat trekt de jongste kiezers. Met zijn linkse programma spreekt Sanders meer dan welke concurrent millennials aan - al zou hij bij zijn eventuele inauguratie veertig jaar verschillen met de oudsten van die generatie.
In de tv-debatten werd Biden en Warren ook al eens het vuur na aan de schenen gelegd over hun leeftijd. Warren, de jongste in dit rijtje, reageerde met ferme woorden: "Ik zal harder werken en het langer volhouden dan wie dan ook, inclusief Donald Trump, Mike Pence, of met wie de Republikeinen het ook maar zullen moeten doen."
Joe Biden benadrukt op zijn beurt graag dat hij het klappen van de zweep kent. "Ik heb het allemaal al gezien, ik weet wat de baan inhoudt", zegt hij over zijn acht jaar als vice-president onder Barack Obama. "Met leeftijd komt ervaring, met ervaring komt wijsheid, en met wijsheid komt kritisch vermogen."
'Campagne als een zombie'
Hoewel hij zijn campagne als absolute favoriet voor de Democraten begon, lijkt zijn populariteit nu tanende. Biden blunderde afgelopen debatten herhaaldelijk. Hij haalt vaak data - en Britse premiers - door elkaar, lijkt kandidaten die naast hem op het podium staan te negeren en struikelt over zijn woorden.
Olivia Nuzzi beschreef Bidens campagne in New York Magazine als die van een 'zombie': "De voormalig vice-president is dun en, ja, oud. En daar horen zorgen bij: over zijn vermogen om nog vier jaar scherp en in leven te blijven."
"Dat is inderdaad een belangrijk aandachtspunt", zegt neuropsycholoog Aleman. "Want je kan inderdaad nog prima functioneren op je 77ste of 78ste. Maar vergeleken met een jonge president is de kans veel groter dat hij in zijn ambtstermijn achteruit gaat."
Neem bijvoorbeeld Ronald Reagan, voor Trump de oudste president van de Verenigde Staten. Volgens zijn zoon vertoonde hij aan het einde van zijn tweede termijn de eerste voortekenen van alzheimer - zo vergat hij namen en viel hij tijdens belangrijke vergaderingen in slaap. Vijf jaar later werd de ziekte ook daadwerkelijk bij Reagan gediagnosticeerd.
Aleman: "Hoe je het ook wendt of keert, met een oude president neem je toch een soort gok."